خلاصة:
در این مقاله برآنیم تا تاثیر حافظ را از ابعاد مختلف در غرب نشان دهیم؛ که برای اثبات این ادّعا موارد زیر را مدّ نظر قرار دادهایم:
نخست دیدگاه گروهی از افراد را مطرح کردهایم که در مورد حافظ اظهار نظر نموده و با نگارش سطوری چند دین خود را به حافظ ادا کردهاند؛ از جمله: یوهان شیر، تدسکو، بارون فون هامر...
دوم اینکه افرادی که از حافظ الهام گرفتهاند، بخش دیگر مقاله را شامل میشوند. ازجمله: گوته، دانته، آندره ژید.
سوم افرادی که کتابی در مورد حافظ نوشتهاند. ازجمله: کلابوند، لش جینمسکی
چهارم افرادی که دیوان حافظ یا چندین شعر وی را ترجمه کردهاند. ازجمله: روکرت، ورسیلنگی و سسیلیاسیرس
پنجم افرادی که مطالبی را خطاب به حافظ نوشته یا با سرودن اشعاری از وی تجلیل کردهاند. از جمله: فرد ریش یونکر، نیچه و زالف والد امرسون
همة این مباحث دالّ بر جهانی شدن حافظ است.
ملخص الجهاز:
» (مرتضوی، 25:1384 ) و خود حافظ در ابیاتی،به در نوردیدن مکانی شعر خویش اشاره دارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} و نیز : {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} قرن هجدهم در واقع گسترش آشنایی اروپا با ادبیات ایران است دیوان حافظ نخستین بار در سال 1770 میلادی با ترجمه به زبان فرانسه و لاتین اثر «رویشکین» انتشار یافت.
» (همان: 280) «پروفسور تدسکو» «وی تدریس زبان های ایرانی در دانشگاه ییل آمریکا را به عهده دارد و از شاگردان قدیم پروفسور «گایگر» است؛ وی در مورد حافظ میگوید: «برای من مشکل است شاعری بزرگ تر از حافظ تصور بکنم و گمان ندارم شاعری بزرگتر از او به وجود آمده باشد و به هر حال یکی از چند شاعر طراز اول عالم است؛ عمق اندیشة او کم نظیر است.
» (ملاح،248:1380) «یوهان کریستف بورگل – اسلام شناس، ایران شناس و حافظ پژوه، استاد دانشگاه برن سوئیس مینویسد: [در سالهای 1812و1813] برگردان آلمانی دیوان حافظ برای نخستین بار در دو مجلة [دروین] به چاپ میرسد [رسید]، «گوته» با این کتاب آشنا شده و شیفته آن میشود.
» (شفا،1349 :189 – 188) «گوته» در سال 1813 میلادی دیوان حافظ را از «فن هامر» آلمانی بدست آورد و دربارة او گفت: «اشعار حافظ چنان تأثیری در من داشت که کم مانده بود در برابر نیروی معنوی آن اشعار خویشتن را ببازم و مجبور شدم من نیز با اشعار خود با این شخص بزرگ مقابله نمایم، تا مگر بدین وسیله بتوانم خویشتن داری کنم و بیدل و ناتوان فرو نیفتم و در قطعهای از اشعارش چنین سرود: «حافظ!