خلاصة:
نرخ بهره در نظام بانکداری متعارف با حد زدن بر بازدهی سرمایهگذاری باعث ایجاد شکاف بین سرمایهگذاری و پسانداز، کاهش انگیزه کار، محدود شدن سطح اشتغال و افزایش نابرابری درآمدی میشود. در نظام اقتصادی اسلام قرضالحسنه بهعنوان یکی از شیوهها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته شده است؛ بنابراین قرضالحسنه میتواند با انتقال جریان پول از طبقات ثروتمند به طبقات کمدرآمد، ایجاد زمینه تغییر الگوی تولید، افزایش اشتغال و تأمین نیازهای ضروری طبقات یادشده، نقشی مهم در تثبیت درآمدها بین نیازمندان داشته باشد. برایناساس، هدف این مقاله تحلیل آثار تسهیلات قرضالحسنه بر توزیع درآمد در ایران با استفاده از تکنیکهای توابع عکسالعمل تحریک (IRF) و تجزیه واریانس (VD) در دوره (1363−1392) است.
نتایج توابع عکسالعمل تحریک نشان میدهد که وقوع یک شوک مثبت در لگاریتم تسهیلات قرضالحسنه بانکها و مؤسسههای اعتباری غیربانکی، تا یک نیم دوره باعث افزایش نابرابری و پس از آن تا دور دهم باعث کاهش نابرابری درآمد شده است، هرچند کاهش در نابرابری درآمد ناچیز بوده است. همچنین، نتایج تجزیه واریانس نشان میدهد که سهم لگاریتم تسهیلات قرضالحسنه بانکها و مؤسسههای اعتباری غیربانکی در توضیح ضریب جینی 30/5 درصد بوده است.
ملخص الجهاز:
تأثیر تسهیلات قرضالحسنه بر توزیع درآمد در ایران حجت ایزدخواستی* چکیده نرخ بهره در نظام بانکداری متعارف با حد زدن بر بازدهی سرمایهگذاری باعث ایجاد شکاف بین سرمایهگذاری و پسانداز، کاهش انگیزه کار، محدود شدن سطح اشتغال و افزایش نابرابری درآمدی میشود.
در نظام اقتصادی اسلام قرضالحسنه بهعنوان یکی از شیوهها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته شده است؛ بنابراین قرضالحسنه میتواند با انتقال جریان پول از طبقات ثروتمند به طبقات کمدرآمد، ایجاد زمینه تغییر الگوی تولید، افزایش اشتغال و تأمین نیازهای ضروری طبقات یادشده، نقشی مهم در تثبیت درآمدها بین نیازمندان داشته باشد.
نتایج توابع عکسالعمل تحریک نشان میدهد که وقوع یک شوک مثبت در لگاریتم تسهیلات قرضالحسنه بانکها و مؤسسههای اعتباری غیربانکی، تا یک نیم دوره باعث افزایش نابرابری و پس از آن تا دور دهم باعث کاهش نابرابری درآمد شده است، هرچند کاهش در نابرابری درآمد ناچیز بوده است.
در این شیوه، امکان استفاده امکانات مالی توسط گروههای کمدرآمد جامعه از قرضالحسنه فراهم میشود؛ ازاینرو میتوان گفت که نظام اقتصادی اسلام، قرضالحسنه را بهعنوان یکی از شیوهها و ابزارهای مؤثر برای کاهش نابرابری توزیع درآمد در نظر گرفته است و جریان پول را از طبقات ثروتمند به سمت طبقات کمدرآمد فراهم میکند.
نمودار 1: نسبت تسهیلات قرضالحسنه بانکها و مؤسسههای اعتباری غیربانکی به کل تسهیلات اعطایی آنها در دوره 1363−1392 (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع: آمارهای بانک مرکزی ضریب جینی یکی از مهمترین معیارهای نشاندهنده وضعیت توزیع درآمد در جامعه است و بهعنوان شاخص نابرابری درآمد در نظر گرفته میشود.