خلاصة:
از آنجا که زبان، پایه تمام کنشهای انسانی است و علم هم به عنوان یک کنش بر بستر زبان شکل میگیرد، اهمیت زبان و اصطلاحات حقوقی کمتر از علم حقوق نیست. به منظور بررسی زبان حقوق ایران، پس از بررسی و تحلیل مفاهیمی مانند مدرنیته، روح علمی، زبان علمی و ویژگی های آن، تطورت، و نوسانهای زبان علم حقوق ایران را در پرتو زبانهای علمی مدرن بررسی و تحلیل خواهیم کرد. همچنین به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که زبان حقوق ایران به عنوان یک زبان علمی، واژگان و اصطلاحات را از چه بستری میسازد. آیا از زبان فارسی بهره میگیرد یا زبان مایه عربی؟ و آیا برای باروری زبان فارسی در عرصه حقوق تلاشی صورت گرفته است؟ در پاسخ خواهیم دید که حقوق ایران واژگان و اصطلاحات خود را از مایه زبان عربی میسازد. با وجود این، تلاشهایی نه چندان نظاممند و پیگیرانه برای میدان دادن به زبان، اصطلاحات و واژگان فارسی صورت گرفته است که ما آن را تحت نوسانهای زبان حقوق ایران تحلیل خواهیم کرد.
ملخص الجهاز:
با این وجـود یکـی از اسـتادان حقـوق ایـران مـی نویـسد: «سـلف مـا همـت نکردنـد اصطلاحات حقوقی به زبان فارسی را گـردآوری کننـد و اکثـر قریـب بـه اتفـاق آنهـا در روزگار قدیم زدوده و نابود شد»٢٩ البته این نظر نمی تواند درست باشد زیرا دانش واژه هـا و اصطلاحات هر علم به زبان همان علم و توسط عالمان آن به وجود می آید حال آنکـه علـم حقوق سنتی ایران به جز چند اثر انگشت شمار همواره بـه زبـان عربـی بـوده اسـت پـس اصطلاحات هم سوای چند لفظ همگانی (نه علمی ) مانند هـشته نامـه (طـلاق نامـه ) خـونی (قاتل ) خون بها (دیه ) که توسط ایشان به عنوان شاهد حال آورده شده همواره به زبان عربی بوده است .
ســرانجام بایــد گفـت در ایــن دوره رویکـردی یکـسان و هماهنـگ بــه واژگـان و دانش واژه های حقوقی نمی بینم اما آن حساسیت زبانی که در دوره قبل وجود داشـت دیگـر به آن شکل موجود نیست چرا که در «فرهنگـستان زبـان و ادب فارسـی » هـم کـه پـس از انقلاب اسلامی به جای فرهنگستان دوم ایران برپا شد برای علم حقوق کمیسیونی در نظـر گرفته نشده است .
«دفتر هفتم »، باستان شناسی ، روانشناسی ، علوم سیاسی ، آینـده پژوهـی و آینـده نگـری و 63 روابط بین الملل همان طور که می بینیم در هیچ یک از دفاتر فرهنگ واژگان مصوب «فرهنگـستان زبـان و ادب فارسی » واژگان و دانش واژه های رشته حقوق، موجود نیـست ؛ چـرا کـه اصـولا بـرای رشته حقوق در فرهنگستان کنونی (بر خلاف فرهنگـستان هـای قبلـی ) گـروه واژه گزینـی ، تشکیل نشده است .