خلاصة:
استفاده از گیاهان به عنوان دارو پیشینه بسیار قدیمی دارد و در تمام تمدن های گذشته از آنها به عنوان داروهای گیاهی استفاده می کردند. بارهنگ یکی از جنس های خانواده پلانتاجیناسه و گیاهی دارویی است. بارهنگ کبیر (Plantago major) یکی از با ارزشترین گونه های این جنس است و متابولیتهای ثانویه باارزشی دارد. ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه این گیاه در شرایط درون شیشه ای بر روی محیط (MS) با ترکیب غلظتهای مختلفی از تنظیم کننده های رشدی TDZ و IBA کشت گردیدند. بعد از چهار هفته، درصد کالوس زایی و باززایی ریزنمونه ها محاسبه شدند. بیشترین درصد کالوس زایی (100%) در سطح 2:1 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA در هر سه ریزنمونه و بیشترین باززایی(100%) در برگها و در ترکیبات هورمونی 1.5:0 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA ، 1 :1.5 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA بترتیب با درصد باززایی مستقیم (30% و 69.05 %) و 2 :5/1 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA ، 2:1 میلیگرم برلیتر TDZ: IBA با درصد باززایی غیر مستقیم ) 33/83% و 100%) نشان داده شد. غلظت 2:1 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA توانست بیشترین درصد باززایی و کالوس را در هر سه ریزنمونه نشان دهد و بالاترین فراوانی در تعداد شاخه در محیط حاوی 1:2 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA (برگ 67/41) و 2:2 میلیگرم بر لیتر TDZ: IBA (ساقه 21) و (ریشه 9 ) مشاهده گردید. گیاهچه های باززا شده برای ریشه زایی به محیط 0.5 میلی گرم بر لیتر IBA انتقال یافتند و گیاهچه های ریشه دارشده به گلدانهای حاوی پیت ماس و پرلیت (80:20%) منتقل شدند و در فواصل منظم با محلول هوگلند و آب مقطر آبیاری گردیدند. نتایج ما نشان داد که باززایی ها از نوع شاخه های جانبی (Adventitious shoot) هستند و گیاه بارهنگ کبیر پتانسیل بالایی برای باززایی دارد و ریزنمونه برگ این گیاه در مقایسه با ریزنمونه های دیگر باززایی بهتری را نشان دادند.