خلاصة:
مصلحت عبارت است از هر کاری که به سود و صلاح مادی یا معنوی فرد و جامعه باشد. مذاهب اسلامی معتقدند مصلحت نقش اساسی در تشریع احکام دارد، اما در مورد گستره آن اختلاف نظر وجود دارد و احکام الهی بر اساس مصالح و مفاسد پایه ریزی شده است. از آنجا که ولایت فقیه با احکام اولیه نمی تواند همه مشکلات و مسائل حکومتی را حل کند، ازاین رو، با افزودن اقتدار و هم شان دانستن ولی فقیه با پیامبر و امامان معصوم علیهم السّلام در اعمال ولایت، باید او را صاحب ولایت و حکومتی نمود تا در کنار احکام اولیه از احکام ثانویه و قاعده مصلحت کمک بگیرد تا بتواند با ادعای جاودانگی و جامعیت دین، در دنیای مدرن، بسیاری از مسائل مستحدثه را حل کند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که مصلحت در فعلیت دادن ولایت مطلقه چه نقشی دارد؟ از آنجا که تحقیقات زیادی در مورد ولایت فقیه و مصلحت بصورت مجزا انجام شده است، اما به بررسی ارتباط این دو هیچ اشاره ای نشده است. بنابراین، ضروری است تا تحقیقی در این باره انجام شود.
ملخص الجهاز:
ایشان بر همین اساس، احکام اسلامی را نیز به دو بخش تقسیم میکند: یکی احکام الهی که در پاسخ به نیازهای تغییرناپذیر زندگی بشر جعل گردیده و در نتیجه دائمی و ابدی هستند و دیگری احکام ولایی که برای پاسخگویی به جنبههای متغیر زندگی اجتماعی صادر میشود که ولی امر جامعه باید با درنظرگرفتن مصالح عمومی و بر اساس حق صدور احکام حکومتی به وضع مقررات و تنظیم امور اجتماعی در این حوزه بپردازد.
ولایت مطلقه در مقابل مقیده است؛ به این معنا که ولی فقیه می¬تواند بر اساس ولایتی که دارد، در همه امور مربوط به جامعه و مصالح کشور اعمال نظر کند؛ البته باید یادآور شویم که ممکن است این شائبه در ذهن ایجاد شود که با حکومت دیکتاتوری تفاوتی ندارد، اما اگر ولی فقیه از هوای نفس پیروی کند و یا بر اساس نظر شخصی خود عملی که مخالف کشور و نظام است، انجام دهد ولایت ایشان خود به خود ساقط می¬شود و ولایتی ندارد.
(ii) طبق نظریه ولایت فقیه قید ولایت مطلقه، احکام اولیه و ثانویه و حکومتی است و رعایت مصلحت از عناوین ثانویه یا معیار حکم حکومتی است و تشخیص آن بالذات بر عهده ولایت فقیه است، اما تعارضی که در قانونگذاری مجلس شورای اسلامی با شورای نگهبان پیش آمد، باعث شد امام خمینی1 اقدام به تشکیل نهادی بنام مجمع تشخیص مصلحت نظام در جهت رفع تعارض دو نهاد مذکور کند؛ به شرطی که آن نهاد در عرض قوای دیگر قرار نگیرد.
حوزه اختیارات ولی فقیه محدود نیست و میتواند بر اساس حکم حکومتی و مصلحت، اعمال ولایت کند و این بر اساس اجتهادی است که ولی فقیه از آن برخوردار است؛ البته در بحث مصلحت، رهبر جامعه اسلامی با مشورت و بررسی نظر کارشناسان در حوزه¬های مختلف از جمله پزشکی، اجتماعی، فرهنگی و...