خلاصة:
بـا تکامـل حقـوق کیفـری بـه ویـژه در سـطح قـوانین ملـی ، حقـوق ابتـدایی و اساسـی بشـر از قبیــل حــق بــر آزادی تــن و حــق حیــات مــورد حمایــت کیفــری قــرار گرفــت وموجــب جــرم انگـاری اعمـالی از قبیـل حـبس غیـر قـانونی اشـخاص و سـقط جنـین گردیـد.ایـن امـر بیـانگر آن است کـه برخـورد کیفـری بـا نقـض هـای بنیـادین حقـوق بشـری ، بـا هـدف توسـعه حقـوق بشـر و تثبیــت آن صــورت مــی پــذیرد. بــدون شــک انگیــزه هــای جــرم انگــاری در حیطــه محــیط زیســت بــا آمــوزه هــای حقــوق بشــری ارتبــاط دارد. حمایــت از عناصــر محــیط زیســت شــامل جانــداران (حیوانــات و گیاهــان) و منــابع زیســت محیطــی (ماننــد آب ، هوا، خاک، ســواحل و غیــره )، از جهــاتی ماهیــت حقــوق بشــری دارد و ارتکــاب جنایــت علیــه آنهــا بــه مثابــه نقــض بنیـادین آمـوزه هـای حقـوق بشـری محسـوب مـی گـردد.چراکـه هرچنـد موضـوع حقـوق بشـر، ضـروریاتی اســت کــه انسـان بمــاهو انســان از آن برخـوردار مــی گــردد امـا بایــد توجــه داشــت کـه بـرای حفـظ ایـن حقـوق ، تکـالیف و مسـولیتها صـرفا در قبـال انسـانها نبـوده بلکـه هرآنچـه مـرتبط بـا اوســت را شـامل مـی گــردد. بنـابراین ؛ بـرای تحقــق حقـوق بشـر، نــاگزیر بـه رعایــت اموری دیگر از جمله حفاظت از محیط زیست هستیم. چرا که محیط زیست ناسالم نقش مهمی در برآورده نشدن و نقض حقوق اساسی بشر دارد. از میان اصول و آموزه های حقوق بشر، دو مفهوم «کرامت انسانی» و «امنیت انسانی» بیش از سایر مفاهیم بیانگر این نکته است که لازمه رعایت حقوق بشر، توجه به موضوعاتی فراتر از نوع بشر و وسعت مسوولیت های او حتی در قبال سایر موجودات و پدیده ها می باشد. از آنجا که این دو مفهوم در شکل گیری شقوق مختلف حقوق بشر نقش موثری دارند می توانند به عنوان مبنایی برای جرم انگاری برای جرم انگاری اقدامات علیه محیط زیست شناخته شوند. کرامت انسانی بیانگر نقض حقوق بشر با اعمال نابهجار است و امنیت انسانی بیانگر نقض این حقوق با اعمال تهدید کننده برای تمامی اقسام امنیت از جمله امنیت بهداشتی، روانی و غذایی می باشد. از آنجا که اغلب اقدامات علیه محیط زیست، رفتارهای نابهنجار و منافی با امنیت انسانی است، لذا زمینه ساز نقض حقوق بشر و شایسته برخورد کیفری (جرم انگاری) می باشند.
ملخص الجهاز:
مبانی جرم انگاری اقدامات علیه محیط زیست از منظر حقوق بشر 1 حمزه حکیمی نصر آبادی 2 دکتر علی حسین نجفی ابرند آبادی چکیده بـا تکامـل حقـوق کیفـری بـه ویـژه در سـطح قـوانین مّلـی ، حقـوق ابتـدایی و اساسـی بشـر از قبیــل حــق بــر آزادی تــن و حــق حیــات مــورد حمایــت کیفــری قــرار گرفــت وموجــب جــرم انگـاری اعمـالی از قبیـل حـبس غیـر قـانونی اشـخاص و سـقط جنـین گردیـد.
چراکـه هرچنـد موضـوع حقـوق بشـر، ضـروریاتی اســت کــه انسـان بمــاهو انســان از آن برخـوردار مــی گــردد امـا بایــد توجــه داشــت کـه بـرای حفـظ ایـن حقـوق ، تکـالیف و مسـؤلیتها صـرفا در قبـال انسـانها نبـوده بلکـه هرآنچـه مـرتبط بـا اوســت را شـامل مـی گــردد.
ازآنجــا کــه اغلــب اقــدامات علیــه محــیط زیســت ، رفتارهــای نابهنجــار و منــافی بــا امنیــت انسـانی اسـت ، لـذا زمینـه سـاز نقـض حقـوق بشـر و شایسـته برخـورد کیفـری(جـرم انگـاری)مـی باشند.
از آنجا که کرامت و امنیت انسانی دو مقوله اساسی در پیدایش حقوق بشر است (میر موسوی،١٣٨١: ٧٢ ) ونقـش مهمـی در ضـابطه منـد شـدن رابطـه انسان با محیط زیست دارد، در صدد هستیم تا الزامات حقوق بشری جرم انگاری در حیطه محیط زیست را بر اساس این دو مقوله تبیین نماییم .
برخلاف اصـطلاحاتی ماننـد بـزه وبزهکـار کـه خاسـتگاه ١ بـه عنـوان مثـال ، مـاده اول اعلامیـه جهــانی حقـوق بشـر چنـین مقــرر داشـته :((تمــام انســان هـا آزاد متولـد شـده انــد و در کرامت انسانی و بهره مندی از حقوق با یکدیگر مساویاند)) اصلی آنها، علم حقوق است کرامت انسانی - چنانچه پیشـتر بیـان شـد- در علـوم دیگـر از جمله فلسفه و الهیات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اسـت .