خلاصة:
سازمان جهانی تجارت در سال 1995 تشکیل گردید. در حال حاضر، 153 کشور عضو
این سازمان هستند و بیش از 30 کشور از جمله ایران نیز به عنوان ناظر در این سازمان حضور
دارند. کشورهای دیگری نیز در انتظار عضویت در این سازمان گستردة جهانی هستند. با
وجود این، یکی از موارد مهم که ممکن است کشورهای جهان در خصوص آن اختلاف پیدا
کنند تجارت در عرصه بین الملل است. رفع این اختلافات به وضع قوانین و مقرراتی نیاز
دارد که باید اکثریت کشورهای جهان آن را پذیرفته باشند. یکی از مهمترین آنها تفاهم نامه
قواعد و رویه های حاکم بر حلّ اختلافات است که اعضای سازمان جهانی تجارت آن را
امضا نموده اند و تعهد خود مبنی بر التزام به آن را اعلام داشته اند.
سازمان تجارت جهانی، محلّی است برای کشورهای عضو که مسائل و مشکلات
تجاری خود را مطرح نمایند و برای آنها راه حل پیدا کنند. وقتی کشوری در کشورهای
دیگر با موانع تجاری مواجه می شود، سازمان محل مناسبی است که این مشکلات را
بررسی نماید و مورد مذاکره قرار دهد و قبل از فراگیرشدن، آنها را حل و فصل کند.
این مذاکرات ممکن است به مذاکره موافقت نامه های جدید یا کاهش موانع تجاری و
تعرفه های گمرکی منجر شود.
ملخص الجهاز:
تجـارت جهانی، بـا ایـن نظـام رشـد یافـت ولـی بـه غیـر از چنـد تحقیـق و چنـد کوشـش بیثمر کـه در جامعـۀ ملل صـورت گرفـت ، هیـچ قاعـده و قانـون چندجانبـه ای در تجـارت بین الملـل تـا نیمـه قـرن بیسـتم وجــود نداشــت و فقــط بعــد از بحــران بــزرگ و جنــگ جهانــی دوم بــود کــه موافقت نامه هــای بین المللـی در ایـن خصـوص تأسـیس و تدویـن شـد.
تـلاش ناموفـق بـرای ایجـاد سـازمان تجارت بین المللـی (ITO) بلافاصلـه بعـد از جنـگ جهانـی دوم ، موافقت نامـۀ عمومـی تعرفـه و تجـارت («گات ») را به جـا گذاشـت کـه در سـال ١٩٤٧ بـه عنـوان تنهـا ابـزار حقوقـی حاکـم بـر تجـارت بین الملـل ، به صـورت موقتـی مـورد مذاکـره قـرار گرفـت .
٢. ارزیابی نظام حل وفصل اختلافات «گات » ١٩٤٧ ایـن نظـام ، از بسـیاری جهـات هم چـون جامعیـت ، الـزام قانونـی و اسـتفاده از تمـام روش هـای دیپلماتیـک و حقوقـی موجـود در مقایسـه بـا سـایر سـازمان های اقتصـادی بین المللـی، به عنـوان یـک نظـام منحصـر بـه فـرد بین المللـی بـرای رسـیدگی بـه اختلافـات بیـن دولت هـا قلمـداد شـده اسـت .
مســئولیت ادارٔە نظــام حل وفصــل اختلافــات بــا ســازمان تجــارت جهانــی اســت کــه شــورای عمومـی سـازمان از ایـن حیـث به عنـوان رکـن حـل اختـلاف (Dispute Settlement body) عمــل میکنــد.
٤. نظام حل وفصل اختلافات در سازمان تجارت جهانی ترتیبـات حل وفصـل اختـلاف در سـازمان تجـارت جهانـی، معطـوف بـه همـۀ اختلافاتی اسـت کـه ناشـی از تعـدادی موافقت نامه هـای مفصـل منعقدشـده در دور اوروگوئـه باشـد؛ یعنـی چهـار موافقت نامــۀ زیــر: ١.
آیین حل وفصل اختلاف در نظـام حل وفصـل اختـلاف در سـازمان تجـارت جهانـی سـه مرجـع یـا رکـن وجـود دارد کــه بــه حــل اختــلاف میپردازنــد: ١.