خلاصة:
بسیاری از غارها دارای آثار اسکلتی و فسیل مهرهدارانی هستند که بخشی از عمر خود را به صورت سالیانه (زمستان گذر) و یا روزانه (استراحت) و یا اتفاقی (پناهگیری) در غارها میگذراندهاند. غارهایی که ورودی عمودی دارند و به اصطلاح چاهغار هستند، گاهی به دلیل سقوط مهرهداران در آنها و عدم امکان فرارشان ممکن است تنوع فراوانی از فسیلهای مهرهداران را در خود جای داده باشند. از لحاظ باستانشناسی غارها از سه منظر اهمیت دارند: نخست فسیلهای برجای ماده در آنها از انسانهای نخستین، دوم آثار حیات بشر نخستین، از جمله دیوار نوشتهها، ابزار و وسایل برجای مانده از دورههای تاریخی پیشین، و سوم آثار سکونت انسانهای گذشته در تعدادی از غارها و یا غارهای دست کند که بهمنظور سکونت و مخفیگاه و عبادتگاه و ... مورد بهرهبرداری قرار میگرفته است. مجموعة این عوامل، در کنار اهمیت غارها از لحاظ طبیعتگردی و ورزش غارنوردی، لزوم حفاظت از غارها را به ما گوشزد میکند.
ملخص الجهاز:
کلیدواژهها: غار، دیرینهشناسی، حفاظت غارها، غارنوردی، فسیل اهمیت دیرینهشناسی غارها شاید در نگاه اول چنین تصور شود که اهمیت دیرینهشناسی غارها به دلیل تشکیل اغلب آنها در سنگهای رسوبی و آهکی است که انتظار وجود آثار فسیلی در آنها زیاد است؛ در حالی که غارها از زاویة دیگر و مهمتری مورد توجه دیرینهشناسان قرار دارند.
در ایران نیز غارهایی وجود دارد که برخی از آنها از لحاظ دیرینهشناسی اهمیت دارند و مورد مطالعه قرار گرفتهاند که از آن جمله میتوان به غار کتلهخور در زنجان (میرزایی، 1389) و غار زیلو در کرمانشاه (بیگلری، 1387) اشاره کرد.
همانگونه که گفته شد از لحاظ باستانشناسی غارها از سه منظر دارای اهمیت هستند: نخست آثار فسیلی بر جای مانده در آنها، دوم حیات بشر نخستین و دیوارنوشتهها، ابزار و وسایل برجای مانده و سوم آثار سکونت انسانهای گذشته در آنها؛ و اینها همه در بررسی آداب و سنن اقوام گذشته و ارتباطات فرهنگی میان آنها نقش مهمی دارد.
نقش انسان بانیزه، غارچشمه سهراب، اقتباس از بیگلری، 1388 نمایی از غار خوربس، جزیرة قشم تجمعی از استخوانهای مهرهداران، غارنارا کورت استرالیا فسیلهای مهرهدار غار کتلهخور زنجان، اقتباس از میرزایی، 1389 تجمع استخوانهای مهرهدار، غار زیلوی کرمانشاه، اقتباس از بیگلری، 1387 قندیلهای یخ در غار یخ مراد، استان البرز تصویری از یک خفاش آغشته به پول سوتیترها غارها بهعنوان پدیدههای منحصربهفرد زمینشناختی، زیستشناختی و محیط زیستی، تاریخی و باستانشناسی، طبیعتگردی و ورزشی حائز اهمیت هستند شاید در نگاه اول چنین تصور شود که اهمیت دیرینهشناسی غارها به دلیل تشکیل اغلب آنها در سنگهای رسوبی و آهکی است که انتظار وجود آثار فسیلی در آنها زیاد است؛ در حالی که غارها از زاویة دیگر و مهمتری مورد توجه دیرینهشناسان قرار دارند