خلاصة:
سلبی یا ایجابی بودن مفهوم مسئولیت کیفری با چالش روبرو است. آنچه در گفتمان حقوق کیفری به چشم میخورد، مفهوم ایجابی یا مسئولیت مبتنی بر تقصیر است. در این برداشت، مسئولیت پس از احراز مجرمیت به وجود آمده و مبتنی بر اهلیت جزایی(متشکل از ادراک و اختیار)و تقصیر است. اما؛ در مفهومی سلبی صرف اسناد مادی نقض باید کیفری و بدون در نظر گرفتن تقصیر و اهلیت، موجب شناسایی مسئولیت (در مفهوم پیشینی) برای مرتکب میگردد. در این حالت، الغای اثر مسئولیت پیشینی، در گروی دفاعیاتی است که بهصورت موردی در قانون پیشبینی گردیده است. واکاوی در نهاد تقصیر و ارزیابی تحلیلی آن در کنار موانع مسئولیت کیفری - آنگونه که در نصوص قوانین کیفری پیش بینی شده است- می تواند در کشف موضوع گره گشا باشد. در این پژوهش تلاش شده تا با رویکردی توصیفی، ماهیت الغاپذیر مسئولیت بهعنوان قاعدهای عام در حقوق جزای عمومی معرفی گردد و نمودهای آن در قوانین کیفری ایران نشان داده شود.
ملخص الجهاز:
در اين برداشت ، مسئوليت پس از احراز مجرميـت بـه وجـود آمـده و مبتنـي بـر اهليـت جزايـي (متشکل از ادراک و اختيار) و تقصير است ؛ اما در مفهـوم سـلبي ، صـرف اسـناد مـادي - بدون در نظر گرفتن هر گونه مؤلفه رواني - معادل با مجرميت بـوده و موجـب شناسـايي مسئوليت (در مفهوم پيشيني ) براي مرتکب مي گـردد.
2007, Answering for Crime, Responsibility and Liability in the Criminal Law, Hart Publishing.
٣ ازاين رو، هيچ مؤلفة رواني و ذهني ، مانند اختيار يا ادراک ، در قالب تقصير پـيش شـرط تحقـق مجرميـت و مسـئوليت نبوده و يک ديوانه ، خردسال ، مجبور يا حتي مأمور مجري قانون نيز با نقض يک ارزش کيفـري ، به همان اندازه مجرم و مسئول (در مفهوم پيشيني ) ناميده مي شـوند کـه يـک انسـان بزرگسـال برخوردار از ارادة آزاد و آگاهانة مجرمانه .
ايـن عمـل در حقـوق کيفري ، همان ارتکاب جرم يا نقض يک ارزش مورد حمايت است کـه بـه محـض تحقـق آن ، از مرتکب به عنوان مسئول – صرف نظر از هر مؤلفة رواني - نام برده مي شود.
Andrew, Principles of Criminal Law, Fifth Edition, New York, Oxford University Press, 2006.
Andrew, Principles of Criminal Law, Fifth Edition, New York, Oxford University Press, 2006.
Answering for Crime, Responsibility and Liability in the Criminal Law, Hart Publishing, Oregon, 2007.
Answering for Crime, Responsibility and Liability in the Criminal Law, Hart Publishing, Oregon, 2007.
, Rethinking criminal law, London, Oxford University Press, 2000.
S. , Placing Blame: A Theory of Criminal Law, London, Oxford University Press, 1997.