خلاصة:
دستور زبانهای عربی وفارسی دری، کاربردهای ویژهای دارد و خصوصیات مختص به خود را داراست. که علم نحو در میان زبانهای عربی وفارسی دری، کاربردهای ویژهای دارد و خصوصیات مختص به خود را دارا است. نحو یک اصطلاح قدیمی است که با قواعد دستوری زبان از آغاز سخنگوی و دستوری نگاری زبانها با هم ارتباط تنگاتنگ داشته، و هم در ابیات نثری و شعری قابل درک است. هرگاه به کلمات، و یا جملات عربی و فارسی، از دید دستوری نگاه انداخته شود ارزشیابی آن توسط علم صرف واژهشناسی و علم نحو از چگونگی طرز ترکیب جملات و موقعیت کلمهها در کلام بحث میکند. بناء نداء یکی از مباحث کلیدی هر دو زبان هست که در ترکیب جملات از دیدگاه دستوری نقشآفرینی مینماید، که همین نقشآفرینی در دستور باعث زیبایی کلام و متین بودن آن میگردد؛ پس فرق میان نداء در دستور زبان عربی و زبان فارسی دری وجود دارد. همچنین شباهتهای بسیاری نیز بین این دو وجود دارد. از آنجائیکه علم نحو یکی علوم اساسی هر دو زبان مزبور است از جمله مباحث اساسی علم نحو کاربرد نداء در دستور هر دو زبان است و دارای گونههای مختلف و کاربرد وسیع در دو زبان فارسی دری و زبان عربی دارد. بر آن شدیم تا با بررسی نداء، انواع و کاربرد آن در دو زبان فارسی دری و عربی بپردازیم. در این تحقیق، از روش کتابخانهای استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
ب) هرگاه بعد از نداء (یاء) یکی از حروف (لیت ورب) بیاید: پس لازم است که تقدیر منادی بین حرف نداء و بعض این دو حرف مذکور باشد.
از علم مفرد که بناء آن وجوبی است حالات آتی در استثناء قرار دارد: ب) هرگاه علم مفرد به واسطه کلمه ابن و ابنة وصف گردد، و مضاف به علم دیگر شده باشد؛ بین آن و بین منادی فاصل وجود داشته باشد، به اینگونه منادی دو وجه جایز است: - بناء آن به ضمه میآید، مانند: (یا معاذبن جبل) و یا (هندابنة خال).
ج) هرگاه منادی مفرد باشد و بعد از آن تکرار گردد و مضاف واقع شود، دومی وجوبا منصوب میآید، ولی در اسم اولی دو وجه جایز است: ضمه و فتحه مانند: یا سعد سعد الاوس.
بیا آهای: آهای پرویز نگاه کن؛ آیا: آیا شاه محمود کشور گشای زمن گر نترسی بترس از خدای الف ندا: پرودگارا – کریما به رزق تو پروردهایم؛ اگر الف ندا پس از اسمی بیاید که آن اسم به الف یا واو ختم شده باشد ما بین آندو حرف (ی) اضافه میکنند مانند خدایا (خدا + ی + ا) ماهر و یا (ماهرو+ ی + ا) با تغییر آهنگ: سعدی خیال بیهده بستی امید وصل هجرت بکشت و وصل هنوزت مصور است.
آیا بر لعل کرده جام زرین ببخشا برکسی کش زر نباشد (حافظ) بر اسم جمع نیز داخل شود یعنی ممکن است مخاطب جمع باشد مانند: آیا ناکسان و زحق بیخبر که خصمند با کیش خیرالبشر (عندلیب کاشانی) یا: این حرف عربی است به معنی (ای) و (آیا) میباشد و در فارسی استعمال میشده است ولی اکنون کم استعمال میشود و غالبا بعد از (الا) آید.