ملخص الجهاز:
"ضمنا امروزه این یک اصل شناخته شده‌ای است که در نظر بشر فرهنگی-مذهبی باستانی،یعنی آن انسانی که علاوه بر جوانب مادی زندگی بر جوانب معنوی آن نیز توجه داشته است،هر چیزی که شاخص زندگی او بوده و برای بقا و دوام حیات او ضروری می‌نموده،جنبهء حرمت و تقدس داشته است،و بدینطریق کاملا محتمل بنظر می‌رسد که در یک زمان خیلی باستانی هر وجهی از خصوصیات جسمی انسان نیز که او را از حیوانات«مشابه» مشخص و متمایز می‌ساخته جنبهء تقدس یافته باشد،و اتفاقا شواهد و دلایل فراوانی وجود دارد که این تمایز و تشخیص بالاخص در شکل پا و دست و صورت مشهود بوده است.
*** با در نظر گرفتن مجموع مراتب بالا،یعنی اصالت و قدمت سمبولیزم جای پا توأم با این اصل که در زمان حاضر علامت مزبور در اجتماعات مختلف جهان غالبا به اولیاء و مقدسین نسبت داده می‌شود و بهر حال مورد حرمت و تقدیس می‌باشد،قویا محتمل به نظر می‌رسد که نقش پا که در آغاز بعنوان یکی از وجوه ممیزهء انسان از حیوانات مشابه دیگر مورد توجه بوده بمرور زمان و پا بپای توجه بیشتر انسان‌ها بمعنویات،سمبول«انسانیت» بعالی‌ترین معنای کلمهء مزبور نیز گردیده است.
تا حدی که انسان از خود می‌پرسد که با وجود قدمت فوق العاده زیاد نشان جای پا،آیا بشر مترقی معاصر نیز با همه جبروتی که احراز کرده است برای رستگاری خود راهی جز این دارد که پا جای پای نیکان بگذارد؟ *** در خاتمه باید باین نکته نیز که لا اقل در ایران گاهی چشمه‌هائی بعنوان جای پای حضرت علی شناخته می‌شوند و نیز باین مسئله که شکافی در سنگ بعنوان جای پای بودا شناخته شده است اشاره‌ای بکنم."
(
, 
, 
)
