خلاصة:
یکی از بهانههای همیشگی هجمه رسانهای به جمهوری اسلامی ایران، موضوع حقوق بشر بوده است. در میان رسانههای جریانساز در اینباره، بیبیسی فارسی حرفهایترین و پرمخاطبترین رسانه خبری خارجی است. در میان پروندههای حقوق بشری نیز پروندههای نرگس محمدی، نازنین زاغری، امید کوکبی و محمدعلی طاهری در زمره پربسامدترینها هستند و بررسی تجمیعی این موارد، نتایج جامعی را ارائه میکند. برای دستیابی به هدف پژوهش، از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی ـ استقرایی استفاده شده است. بهمنظور دسترسی به اطلاعات کامل، 195 گزارش وبسایت بیبیسی، مرتبط با موضوع پژوهش، در بازه زمانی تقریبی 8 ساله تمامشماری شد و با طی این روند، بیش از 303 کد به دست آمد که در 53 مقوله جای گرفت. مقولات به دست آمده، در نهایت، ذیل دو محور اصلی «انتخاب سوژههای جریانساز» و «تکنیکهای جریانسازی» دستهبندی شدند. ذیل محور نخست مشخص شد که بیبیسی بهدقت، گفتمانهای رقیب گفتمان انقلاب اسلامی را شناسایی میکند و جریانسازی خود را حول محور این گفتمانها شکل میدهد. همچنین ذیل محور تکنیکهای جریانسازی، تکنیک متفاوت شناسایی شد که 6 مورد از آنها در تمامی موارد این پژوهش مشترک هستند. 6 تکنیک نیز در این پژوهش کشف و نامگذاری شد. این 6 مورد، شامل تکنیکهای «برجستهسازی اظهارات نامتعارف»، «افزایش اعتبار منابع همسو»، «راوی همجنس»، «برچسبهای اقتضایی»، «اسطورهسازی» و «طرح ادعای بدون پشتوانه» است.
ملخص الجهاز:
با توجه به اینکه افکار عمـومی داخلـی ، در مـورد دو موضـوع نخست ، اغلب موافق با موضـع جمهـوری اسـلامی ایـران بـوده اسـت ، هجمـه رسـانه ای کشورهای غربی برای توجیه تحریم ها به طور عمده معطوف به افکار عمومی جهانی بـوده و در اقناع ایرانیان توفیق چندانی نداشته است ؛ امـا موضـوع پرونـده هـای حقـوق بشـری به دلیل برخورداری از قابلیت ایجاد همدردی در مردم و همچنین بی اطلاعی عموم افراد از منافع اجرای مجـازات مجرمـان ، در قیـاس بـا دو موضـوع گذشـته ، بیشـتر مـورد توجـه رسانه های ماهواره ای برای تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی داخلی قـرار گرفتـه اسـت ؛ به طوری که همواره به عنوان یکی از مهم ترین و پربسامدترین موضـوعات مـورد بحـث و بررسی در این رسانه ها مطرح بوده است .
به اعتقاد آنـان بـا توجه به موضوع متفاوت هریک از این پرونده ها، بررسی تجمیعی آنها میتواند نتـایجی جـامع و چندبعدی در پی داشته باشـد؛ بنـابراین پـژوهش حاضـر بـه دنبـال شناسـایی تکنیـک هـای جریان سازی بیبیسی فارسی در موضوع پرونده های حقوق بشری است .
آنها برجسته سازی را در مبارزات ریاسـت جمهـوری سـال ١٩٦٨، مورد مطالعه قرار دادند و این فرضیه را مطرح کردند که رسانه های جمعی بـرای هر مبارزه سیاسی، اولویت هایی را تعیین میکنند و بـر اهمیـت نگـرش هـای راجـع بـه موضوعات سیاسی اثر می گذارند (سورین و تانکارد، ترجمه دهقان ، ١٣٨٦: ٢٧).
در رسانه های محلی توجه بیشـتری بـه موضـوع فراوانـی ، جمعیـت و مسائلی از این قبیل میشـود امـا در سـطح ملـی و در رسـانه هـای بـا پوشـش گسـترده تـر، موضوعات جهانی حتی ممکن است در اولویت خبری قرار گیرند (ندرلو، ١٣٨٦: ٣).