خلاصة:
تعزیه و عزاداری برای سید الشهدا در جامعه ایران ارج و قرب فراوانی داشته است. علاقه فراوان شاهان قاجار بالاخص ناصرالدین شاه جهت برگزاری این مراسم سبب گردید تا تعزیه در ایران رشد فراوانی پیدا نماید. رابطه نزدیک شاه با روحانیون طراز اول کشور نیز در این زمینه کمک زیادی کرد. این عوامل موجب گردید تکیه های فراوانی در ایران در دوره قاجار ساخته شود. یکی از این تکیه ها، تکیه دولت یا تکیه همایونی بود که در زمان خود بزرگ ترین تکیه ایران به حساب می آمد. علت و چگونگی ایجاد تکیه مذکور چه بوده است؟ دوران ناصرالدین شاه را باید عصر طلایی تعزیه خوانی مورد حمایت دولت خواند و این اقدام را در جهت تظاهرات و نشان دادن تحکیم مبانی شرعی توسط حکومت وقت باید دانست. در این دوره است که حدود 200 تا 300 تکیه و حسینیه برای برگزاری عزاداری ساخته شد. این دوران طلایی پس از ناصرالدین شاه افول یافت. با روی کار آمدن رضاشاه و ممنوعیت عزاداری امام حسین (ع) در این زمان تکیه دولت کاملا متروکه شد و حتی کاربری هایی متضاد با کاربری اصلی خود پیدا کرد. سرانجام در دوره محمدرضا شاه این تکیه تخریب و جای خود را به ساختمان های جدید بانک ملی ایران می دهد. به نظر می رسد که علاقه ناصرالدین شاه به مراسم تعزیه خوانی سبب رونق تعزیه و ساخت تکیه های فراوان در ایران بوده و با مرگ او در سال 1313 ه.ق و آشفتگی های سیاسی دوران بعد از وی، این رونق به پایان می رسد و کم کم تکیه دولت رو به ویرانی می نهد. در این مقاله تلاش شده است با استفاده از منابع دست اول و اسناد به تاریخچه ساخت و تخریب تکیه دولت اشاره شود.
ملخص الجهاز:
به نظر می رسد که علاقه ناصرالدین شاه به مراسم تعزیه خوانی سـبب رونق تعزیه و ساخت تکیه های فراوان در ایران بـوده و بـا مـرگ او در سـال ١٣١٣ ه .
چند مقاله نیز در مجلات مختلف درباره کاربری های این بنـا منتشـر شـده بودنـد کـه بیشـتر دربـاره مراسم های تعزیه که در این تکیه برگزار میشده است بوده و به تاریخ ساخت و تخریـب آن اشاره ای ندارد.
اعلان هایی مخصوص تکیه دولت در حال حاضر در دست اسـت کـه نشـان مـی دهـد برنامه ریزی های انجام شده در تکیه دولت در ایام اجرای برنامه های شبیه خوانی و تعزیه بسیار دقیق و منظم بـوده اسـت و تعزیـه خـوان هـای مهـم و نـام آوری در ایـن برنامـه هـا مشارکت داشتند؛ این مساله آنقدر دارای اهمیت بوده کـه در ایـن اعـلان هـا نـام و لقـب اشخاص به طور کامل در کنار نقش آنها درج می گردید.
میرزا یحیی دولت آبادی درباره وضعیت ایـن تکیـه در دوره پهلـوی اول مـی نویسـد: «بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه دیگر تکیه دولت اعتبار و تجمل های اولی را بـه خـود ندید اگر در زمان سلطنت مظفرالدین شاه و محمد علی شاه گاهی تعزیه در آنجا برپا می - شده است جلال و عظمت پیش را نداشته .
در این سال بانک ملی از وزارت دارایی تقاضا کرده بود که محل تکیه دولـت جهـت ایجـاد ساختمان های مورد نیاز ایـن بانـک بـه آنهـا فروختـه شـود و وزارت دارایـی نیـز بـا ایـن درخواست روی موافقت نشان داد..
علاقه فراوان ناصرالدین شاه به تعزیه و تعزیه خوانی باعث شد این مراسم همه سـاله بـا شکوه فراوان در تکیه دولت برگزار شود.
(
, 
, 
)
