خلاصة:
با تشکیل دولت صفوی و ایجاد حکومت مرکزی مقتدر، سلاطین این سلسله، به خصوص شاه عباس اول، به عمران و آبادی کشور توجه ویژه ای کردند. این دوره درخشان ترین دوره تاریخ معماری ایران است. همپای این شکوه و عظمت، ساخت گرمابه دراین دوره نیز به اوج رسید. اهمیت و نقش گرمابه در زندگی مردم به اندازه ای زیاد بود که می توان نقش حمام را معادل نقش خانه برشمرد. زیرا گرمابه در بسیاری از وجوه زندگی اجتماعی مردم و حکام تاثیر داشته است. از این رهگذر، گرمابه ها دارای ابعاد اجتماعی و سیاسی ناپیدایی در این دوره بودند. بنابراین برای روشن ساختن این ابعاد، این مقاله به توصیف و بررسی کارکرد اجتماعی و سیاسی گرمابه ها پرداخته است. در نتیجه، همه سفرنامه های این دوره مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و به روش توصیفی- تحلیلی کارکردهای سیاسی و اجتماعی گرمابه ها استخراج گردیده است.
ملخص الجهاز:
دانشجوی کارشناس ارشدتاریخ تارخ دریافت : ٩٢/٧/٣ تاریخ پذیرش: ٩٢/٨/١٥ مقدمه گرمابه در زندگی مردم ایران یکی از ضروریات مهم زندگی محسوب میشدهاست و نقش حمام و گرمابه در گذشته بسیار پررنگ تر از امروز بودهاست ، زیرا گرمابه علاوه بر این که مکانی جهت شستشو و نظافت بوده، محلی برای اجتماع و گفتگو و دیگر تعاملات اجتماعی و سیاسی محسوب میشدهاست ؛ به عبارت دیگر؛ حمام نزد ایرانیان مکانی برای تحقق بسیاری از زمینه های ویژهی اجتماعی و سیاسی بود.
این حمام به دو قسمت اصلی رخت کن و گرمخانه تقسیم میشود و راهرو آن از بازار با یکی دو پیچ ملایم به رخت کن ، میرسد و طوری ساخته شده که ابتدای ورود تاریک و تنگنایی است و به همین دلیل به محض ورود به رخت کن فضای آن بسیار بهجت افزا و شادی بخش جلوه میکند.
حمامهای عمومی در دورهی صفوی در همه ی شهرهای ایران وجود داشت و بسیاری از سیاحان در سفارتهای خود درگذر از شهرهای مختلف به وجود حمامهای عمومی بسیاری در شهرها اشاره کردهاند،پیترو دلاواله هنگامی که در مازندران بود، از وجود یک حمام عمومی در این شهر خبر دادهاست (دلاواله ، همان: ١٤٣).
چند چشمه آب گرم دیگر نیز در فاصله کمی از این دو چشمه وجود دارند که آب آنها خیلی گرم بوده و بدن را میسوزاند و به همین جهت آب را وارد استخرهایی کرده و با آب سرد چشمه های دیگر مخلوط مینمایند تا قابل استفاده برای بیماران شود" (اولئاریوس، همان: ٥٠٢).
(
, 
, 
)
