خلاصة:
هدف پژوهش حاضر بررسی تحولات جایگاه زنان در دوره های مختلف تاریخی و نیز بیان زمینه های تغییر در حقوق و جایگاه آنان در جوامع اسلامی در آغاز قرن چهاردهم هجری است که بر اساس روش تاریخی تحلیلی، از نوع تحلیل محتوا می باشد. ظهور دین اسلام سرآغاز تحولاتی عظیم در حقوق و جایگاه زنان بود. زنان در دوران پیامبر(ص) در تمامی عرصه های اجتماعی فعالیت و اظهارنظر می نمودند؛ اما این دوران عزت، چندان به طول نینجامید و پس از وفات پیامبر(ص) عواملی همچون بازگشت به سنت های جاهلی، رواج فساد، آمیزش با فرهنگ های بیگانه، رواج اندیشه های مردسالارانه، ظهور دیدگاه های افراطی، نگاه ابزاری به زنان و بی توجهی به آموزش آنان، زمینه های انحطاط در جایگاه زنان را در جامعه فراهم نمود و زن ارزش، احترام و جایگاه اجتماعی اش را از دست داد. با آغاز قرن چهاردهم هجری عواملی همچون ظهور انقلاب صنعتی و فرانسه، رواج مباحث تجددگرایانه، استعمار و استبداد و مبارزه با آن، ظهور سرمایه داری و شهرنشینی زنان، پیشرفت های بشر در تکنولوژی های جدید، احتیاج مبرم به اصلاحات در امپراتوری عثمانی، علاوه بر ایجاد تحولات گسترده در جوامع اسلامی، بار دیگر زمینه های تحول در حقوق و جایگاه زنان را پس از دوره ی رکود فراهم نمودند و سبب ایجاد تغییرات گسترده ای در حقوق آنان گردید.
ملخص الجهاز:
لکن اسلام مقام زن را در جامعه بالا برد و برای ترقی و سعادت وی خدمات شایانی انجام داد و با خرافات بیاساس و احکام تحریف شده ی دوران جاهلیت مبارزه نمود و با عناوین مختلف توجه خود را به حمایت و تربیت زنان در تمامی زمینه ها معطوف داشت ( ,tafreshi, homayoni ;١٩٧٣ ,ibn sa’d, ibn habban ٢٠٠٤)؛ اما انقلاب دردناکی ـ مخصوصاً از قرن دوم هجری به بعد ـ شکل گرفت و ستاره ی بخت و اقبال امت اسلامی، رو به زوال نهاد و بسیاری از تابندگیهای به دست آمده را درکام نابودی فرو برد و بدین ترتیب کم کم حضور زن درپی فروکش کردن کلیت برنامه ی دین اسلام در سطح جامعه ، کمرنگ و به چهار دیوار خانه محدود شد(١٩٧٨ ,Sattari ;١٩٥٩,la’l nehro).
- زن در تاریخ و اندیشه اسلامی(Bustan-e-Ketab ,٢٠٠٩ ,Fatahizadeh): نویسنده این پژوهش با تحقیقی مفصل درباره ی جایگاه زن در ادوار مختلف تاریخی به بیان بسترهای پیشرفت و انحطاط جایگاه زنان در جامعه اسلامی نیز میپردازد و آن ها را مورد بررسی قرار میدهد؛ اما لازم به ذکر است که نویسنده ی این پژوهش به دوره ی بیداری در جوامع اسلامی و عربی، و نیز تأثیر آن بر تحولات حاصله در حقوق و جایگاه اجتماعی زنان و زمینه های تغییر در حقوق آنان ، اشاره ننموده است .
دومین هدف پژوهش حاضر مطالعه و تحقیق درباره ی حقوق و جایگاه زنان در دوران پیامبر(ص ) و نیز بیان تحولات اجتماعی و بیسابقه زنان مسلمان در این عصر و بازتاب های گسترده ی آن با تکیه بر آیات قرآن ، و هم چنین بررسی جایگاه آنان بعد از ظهور اسلام است .