مجموعه ترجیعات سرکاری؛ یادگاری از عصر قراقویونلوها؛ (محفوظ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش 9970) مقالة

در کتابخانه مجلس شورای اسلامی‌نسخه‌ای نفیس و سرکاری (= شاهانه) به شمارة ۹۹۷۰ (۱۷۴ صندوق) وجود دارد که از جمله نسخه‌های فهرست نشدة آن کتابخانه است. مولّف در این مقاله می‌کوشد ضمن معرفی و بررسی ویژگی‌های نسخه‌شناسی این نسخه سرگذشت آن را پی‌گیری کند. این نسخه «مجموعة ترجیعات» است که در دربار پیربوداق بن جهانشاه قراقویونلو در شوشتر و بغداد تهیه و تدوین شده است و به لحاظ وضع خوشنویسی و خوشنویسان دربار پیربوداق، مجموعه‌سازی کاتبان شاهی و شیوه‌های مرمت کتاب در روزگار گذشته حائز اهمیت است. این مجموعه شامل ترجیع‌بندهایی از پانزده شاعر است که چهار تن از آنها، یعنی امیر مخدوم، همام‌الدین گلباری، خواجه عماد و اشرف که دیوان‌ شان هنوز منتشر نشده است در این مقاله شناسایی شده‌اند. خط هفت کاتب و خوشنویس زبردست آن دوران در این مجموعه دیده می‌شود که عبارت‌اند از: عبدالرحمن خوارزمی، محمود کاتب، محمود خّماری، فخرالدین احمد کاتب، سلطان‌ محمّد مشهدی، میرشرف‌الدین حسین مشهدی و میرک شیرازی، که مولّف در این مقاله به معرفی آنها می‌پردازد و آثار آنان را در دو مرقع سلطان یعقوب ارائه می‌کند. وجود آثاری از فضل‌اللّه استرآبادی متخلص به نعیمی رهبر جنبش حروفیه و عمادالدین نسیمی جانشین او در این مجموعه که در کارگاهی متعلّی به خاندان قراقویونلوها تدوین شده از جمله مواردی است که قابل تحقیق و بررسی است. مولّف بر اساس این مجموعه به شناسایی ضوابط و قواعد مجموعه ‌سازی در آن زمان می‌پردازد و آرایش نسخه را شامل آهار و مهره کردن کاغذها، جدول‌کاری، حلکاری، سرلوح‌ها و کتیبه‌ها، چلیپانویسی، سطربندی، تدهیب‌ها و تشعیرها بررسی می‌کند.