خلاصة:
هدف این پژوهش، بررسی جایگاه اخلاق حسابرسی در ایران از منظر ادبیات منتشرشده در این زمینه است. جامعه آماری شامل کلیه مقالههای مرتبط منتشرشده در نشریههای پژوهشی و غیر پژوهشی و غیر حسابداری کشور از زمان شروع به کار آنها تا انتهای تابستان سال 1395 است. در ابتدا با رویکرد آرشیوی مقالههای مربوط تهیه و سپس با رویکرد «تحلیل محتوا» و استفاده از سازههای چهارگانه «الگوی توسعه پایدار اخلاق حرفهای حسابداری»، اولویت پژوهشگران شناسایی شد. یافتهها نشان داد که درزمینه اخلاق حرفهای حسابرسی تا انتهای شهریور 1395 تنها 40 مقاله در نشریههای داخلی منتشرشده که 12 مقاله در نشریههای علمی پژوهشی حسابداری و مالی، 15 مقاله در سایر نشریههای حسابداری و 13 مقاله نیز در نشریههای غیر حسابداری و مالی منتشرشده است. تحلیل محتوای مقالهها نیز نشان داد که 20 مقاله در سازه اخلاق فردی، 13 مقاله در سازه اخلاق اجتماعی و 7 مقاله نیز در سازه اخلاق اقتصادی- سازمانی قرار دارد. در سازه اخلاق زیستمحیطی نیز تاکنون مقاله مرتبط با اخلاق حسابرسی منتشرنشده است. یافتههای این پژوهش نشان داد که جایگاه اخلاق در حسابرسی نزد پژوهشگران در سطح بالایی قرار ندارد و تاکنون این موضوع موردتوجه بسیار اندکی قرارگرفته که میتواند زنگ خطری برای جامعه حرفهای و دانشگاهی باشد، لذا در آینده باید این عقبافتادگی به نحو مناسب مدیریت و جبران شود.
ملخص الجهاز:
يافته هاي اين پژوهش نشان داد که جايگاه اخلاق در حسابرسي نزد پژوهشگران در سطح بالايي قرار ندارد و تاکنون اين موضوع موردتوجه بسيار اندکي قرارگرفته که ميتواند زنگ خطري براي جامعه حرفه اي و دانشگاهي باشد، لذا در آينده بايد اين عقب افتادگي به نحو مناسب مديريت و جبران شود.
به منظور تکميل بحث ، از «الگوي توسعه پايدار اخلاق حرفه اي حسابداري» که توسط نمازي و همکاران (١٣٩٦ الف ) ارائه شده استفاده مي شود تا بتوان اخلاق حسابرسي را با توجه به سازه هاي فردي ، اجتماعي، اقتصادي- سازماني و زيست محيطي بررسي نمود.
پرهيز از جانب داري در راستاي حفط بيطرفي حسابرس است و عدم افشاي اطلاعات صاحب کار مبتني بر اين اصل است که اطلاعات مربوط به صاحبکار يا کارفرما بايد همواره محرمانه محسوب شود و حسابدار حرفه اي مجاز به افشاي آن نيست ، مگر آنکه مجوز صاحبکار يا کارفرما دريافت شود يا الزامات قانوني يا حرفه اي، ارائه يا افشاي آن اطلاعات را ايجاب کند (سازمان حسابرسي، ١٣٨٣)، اما اخلاق کاربردي به استفاده از آيين رفتار حرفه اي در فرآيند عملي حسابرسي مانند ارزيابي کنترل داخلي، بررسي چرخه هاي حسابرسي و تهيه گزارش هاي نهايي مربوط مي شود.
1. International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA) ٩ ازنظر تحقيقاتي در ايران پژوهش هاي تجربي اندکي در زمينه اخلاق حسابرسي صورت پذيرفته است .
در اين گروه براي نمونه يافته هاي پژوهش حساس يگانه ، خادم و مرويان حسيني (١٣٩٥) نشان داد بين ذهنيت حسابرسان به مباحث اخلاقي و انجام آن در عمل تفاوت معناداري وجود دارد که امتيازهاي اخلاقي اعمال ، پايين تر از ذهنيت بوده است .