خلاصة:
تصلیب، مرگ و قیام حضرت عیسی (ع) از رویدادهای بنیادی و جنجالی تاریخ مسیحیت، و در عین حال یکی از نقاط اختلافی میان مسلمانان و مسیحیان است. اگر برای مسئله تصلیب و مرگ عیسی (ع)، دو بعد الاهیاتی و تاریخی قائل شویم، باید گفت تفاوت الاهیاتی آموزه مسیح در دو دین، ناظر به تفاوت روایت تاریخی آن است. رویداد تصلیب و مرگ مسیح در کل نظام دینی مسیحیت جایگاه محوری دارد و اساس بسیاری از آموزههای بنیادین شده است. مطابق اناجیل، مسیح به دست سربازان رومی دستگیر، محاکمه و به صلیب کشیده شد و پس از آن دفن گردید، امّا پس از سه روز از میان مردگان برخاست و به آسمان صعود کرد. روایت تصلیب عیسی و مرگ او در اسلام بسیار متفاوت با روایت مسیحی آن است. دیدگاه برخی مفسران درباره به صلیب رفتن عیسی، به نوعی همطراز و همسان با روایت مسیحیان از ماجرای تصلیب عیسی است. با بررسی تفاسیر و ادله متفاوت میتوان گفت مفسران اسلامی به نظری کاملا قطعی درباره به صلیب رفتن عیسی یا وفات او نرسیدهاند و ادله هر کدام نقاطی مبهم و مناقشهپذیر دارد و شاید بتوان ادعای مفسران همدل با روایت مسیحی از به صلیب رفتن عیسی را خالی از وجه ندانست و به آن نزدیک شد.
ملخص الجهاز:
از نگاه مفسر المنار، با وجود این اقوال و تأویلات، باید قول سومی را که مفسران در دستهبندی خود به آن اشاره نکردهاند، اضافه کرد و آن اینکه بعضی از مفسران معتقدند درست است که مسیح به دار آویخته نشد، اما بعدها خداوند وی را میراند و تنها روح او را به آسمان برد، زیرا توفی را در معنای متبادر خود، که همان موت و مرگ باشد، به کار میبرند «و رافعک إلی» را صعود و بالابردن روح عیسی میدانند (رضا، 1367: 3/315-317).
ابنعاشور در آخر کلام خود اینگونه جمعبندی میکند: اما به نظر میرسد اگر آیه حمل بر ظاهر و توفی به معنای مرگ گرفته شود و احادیث تأویل گردد، به صواب نزدیکتر است؛ به این معنا که عیسی مانند شهدا زنده است؛ حتا زنده بودنش قویتر از شهدا است.
هرچند این مضمون نقطه اختلاف میان دو دین نیز شده است، چراکه آنان معتقدند عیسی به صلیب رفت، در حالی که بنا بر ظاهر آیه دوم، قرآن کریم کشتهشدن مسیح به دست یهودیان را انکار کرده و این خبر را برخاسته از اشتباهی میداند که برای آنان رخ داده است: «وقولهم انا قتلنا المسیح عیسی ابن مریم رسول الله و ماقتلوه و ماصلبوه و لـکن شبه لهم و ان الذین اختلفوا فیه لفی شک منه ما لهم به من علم الا اتباع الظن و ماقتلوه یقینا * بل رفعه الله الیه و کان الله عزیزا حکیما».
اگر به معنای مرگ باشد تفسیر آیه اینگونه است که خداوند جان عیسی را گرفت و سپس او را به آسمان برد.