ماهیت قوانین برنامه‌ی توسعه در نظام حقوقی ایران مقالة

نظام برنامه­ریزی توسعه آمیخته­ای از مفاهیم توسعه، برنامه­ریزی و مقررات­گذاری است که در نهایت در قالب یک ماهیت حقوقی واحد بروز و ظهور می­یابد. از جمله ابهامات نظام حقوقی قوانین برنامه توسعه در ایران این است که آیا قوانین مذکور ماهیت مستقلی از قوانین عادی مجلس شورای اسلامی دارند یا خیر؟ از جمله آثار ماهیت مستقل این قوانین، این است که صرفا گزاره­های منطبق با این ماهیت، قانون­گذاری گردد و بالتبع، در صورت تخطّی از آن با پیش­بینی ابزار کنترلی نظیر آنچه در مورد احکام غیربودجه­ای وجود دارد، مانع ورود اینها به نظام حقوقی گردد. برخی، قوانین برنامه توسعه را دارای ماهیت قانونی نظیر سایر قوانین و برخی آن را نوعی سیاست­گذاری تلقی می­کنند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی ثابت شده است که این قوانین دارای ماهیت بینابینی هستند به­نحوی­که هم قانون­اند و هم سیاست؛ از یک‌سو بسیاری از ویژگی­های قانون را دارند و از سوی دیگر، واجد اوصاف سیاست­گذاری می­باشند و علاوه بر آنها، دارای ویژگی­های منحصر به­فردی نیز می­باشند. قوانین برنامه به مثابه سیاست­هایی کمّی و سنجش­پذیرند که در ظرف قانون، حقوقی شده­اند لذا به آن «ماهیت برنامه­ای» اطلاق می­گردد. اقتضای ماهیت برنامه­ای این قوانین، برنامه­ریزی در راستای اسناد بالادستی و اجتناب از تقنین و مداخله در قوانین دائمی دیگر است.