خلاصة:
دوران روشنگری از حیث مسائل سیاسی دوران پرتنشی است. در عرصۀ نظر شاهد تحولات بنیادین و در تعامل با آن در عرصههای اجتماعی با موضعگیریهای سیاسی رادیکال و محافطهکار مواجه هستیم. اخیراً تحقیقات، روشنگری و متفکرانش را ازحیث سیاسی از این دو منظر مورد بررسی قرار میدهد، نگرشی که از تفکرات مارگارت سی. جیکوب آغاز و با نوشتههای جاناتان ایزرایل در مرکز توجه قرار میگیرد. شیلر در اثری که پس از انقلاب فرانسه به رشتۀ تحریر در میآورد، در اثر فلسفی خود در باب تربیت زیباییشناختی انسان در رشتهای از نامهها، به وضوح موضعگیری سیاسی دارد. آنگونه که میتوان از گفتههای لوکاچ برداشت کرد، این نامهها حکایت از نظرات محافظهکارانه شیلر دارند. آیا واقعاً با شیلری مواجه هستیم که پس از انقلاب فرانسه خواستار حفظ شرایط موجود است؟ این تحقیق نشان خواهد داد که تعبیر لوکاچ از نامههای تربیت زیباییشناختی جای تأمل دارد و اندیشههای شیلر را میتوان به موضعگیری سیاسی رادیکال نسبت داد.
ملخص الجهاز:
آیا واقعاً با شیلری مواجهیم که پس از انقلاب فرانسه خواستار حفظ شرایط موجود است؟ این تحقیق نشان خواهد داد که تعبیر لوکاچ از نامههای تربیت زیباییشناختی جای تأمل دارد و اندیشههای شیلر را میتوان به موضعگیری سیاسی رادیکال نسبت داد.
حال سؤالی که مکرراً با آن مواجهیم این است که تربیت زیباییشناختی را همانند لوکاچ دارای مقاصدی محافظهکارانه بدانیم، برنامهای تربیتی که هدف آن «انقلاب بدون انقلاب است» (Lukács 1969: 22) یا این اثر را برگرفته از اندیشههای رادیکال شیلر بشناسیم، شیلری که قاعدتاً نوشتههای ادبیِ متعلق به دوران طوفان و طغیان وی اجازۀ تفسیری انقلابی را به انقلابیون فرانسه میدهد (Berghan 2008: 235; Oellers 1996: 292).
6 شیلر در قیاس با کانت در قیاس نامههای تربیت زیباییشناختی با اثر کانت ایدهای درباب تاریخ همگانی با اهداف جهانوطنی (Kant 1784) که نگاهی به فرجامشناسی این دو اندیشمند را میسر میسازد درمییابیم که شیلر همچون کانت به توانایی قانون در ایجاد مساوات درطی زمان یا بهعبارتی تحقق تاریخی روشنگری امیدوار نیست؛ او برخلاف کانت به تحقق تاریخی روشنگری در گستردهترین سطح خود دل نبسته است، یعنی در انتظار تأسیس جامعهای نیست که از وضعیت بیقانونی توحش گذر میکند و در اتحادیۀ قانونمند ملل حضور دارد؛ آنگونهکه تبیین شد، او بهواسطۀ تربیت زیباییشناختی درصدد ایجاد تغییرات وسیع است، حتی اگر او برنامهای درازمدت برای تحقق شرایط آرمانی داشته باشد، باز هم تأسیس دولت قانون را بهدست وقایع تاریخی نمیسپارد و از این حیث نسبت به کانت در درجۀ بالاتری از مطالبهگری و فعالیت سیاسی قرار میگیرد.