خلاصة:
در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ، ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﺷﺒﮑﮥ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ اﺳﺖ، ﻧﻈﺎم ﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻤﯽ ﭼﻮن ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠّﯽ، اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠّﯽ و ارزش ﻫﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ای در اﻣﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ داری ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎی ﺟﺪی ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺣﺮﮐﺖﻫﺎی اﻋﺘﺮاﺿﯽ و اﻧﻘﻼبﻫﺎ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ ازاﯾﻦ از ﻃﺮﯾﻖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻣﺪﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی از ﺗﺤﻮﻻت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ را ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ ﺗﺤﻮﻻت رخ داده در ﻏﺮب آﺳﯿﺎ و ﺷﻤﺎل آﻓﺮﯾﻘﺎ ﮔﻮﯾﺎی اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺤﻮﻻت و ﭼﺎﻟﺶ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﮐﺎﺳﺘﻠﺰ، ﺗﺎﻓﻠﺮ، ﻟﻮﺳﯿﻦ ﭘﺎی، رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎی ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. روش اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ - ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای وﻗﺎﯾﻊ ﻧﮕﺎری ﺗﺤﻮﻻت ﺗﻮﻧﺲ و ﻟﯿﺒﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ، دﯾﺪﮔﺎه 176 ﻧﻔﺮ از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ، ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﭼﺎﻟﺶ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﺎدار دارد، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﻣﯿﺎن ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﻀﺎی ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﮔﺎم ﺑﻮ و ﺗﻮﯾﯿﺘﺮ(، ﻓﻀﺎی وﺑﻼگ، ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ، ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺗﻌﺎﻣﻠﯽ و ﮔﺮوه ﻫﺎی ﺧﺒﺮی ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ را ﺑﺮ ﺗﺤﻮﻻت اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﯿﺎن ﭼﺎﻟﺶ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر، ارزش ﻫﺎی ﺣﮑﻮﻣﺖ، ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠّﯽ و اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠّﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد.
ملخص الجهاز:
در کشورهای عربی غرب آسیا؛ بهویژه در دو کشور لیبی و تونس نیز همین امر مهم اتفاق افتاد که مردم توانستند از طریق زیرساختهای ارتباطی و رشد شبکههای اجتماعی و فضای مجازی صدای اعتراض خود را به یک جنبش بینالمللی تبدیل کرده و از این طریق آگاهی اجتماعی جامعه را بالا برده و رسانههای دنیا را با خود همراه سازند؛ در این میان کشور تونس به دلیل اینکه اولین جنبشهای اجتماعی در این کشور شکل گرفت، دارای اهمیت است؛ همچنین کشور لیبی نیز به دلیل همسایگی با تونس و داشتن مرزهای مشترک و ساختار سیاسی یکسان و داشتن موقعیت راهبردی دارای اهمیت است؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شده به این سؤال پرداخته شود که ابعاد فضای مجازی تا چه میزان در به چالش کشیدن حکومتهای دو کشور لیبی و تونس نقش داشته است؟ و چه میزان تحولات رخداده در این دو کشور تحت تأثیر فضای مجازی بوده است و هدف این پژوهش عبارت است از: شناخت تأثیر عناصر و اجزای فضای مجازی ازجمله (فضاهای شبکههای اجتماعی، فضای وبلاگ، پست الکترونیک (ایمیل)، فضاهای تعاملی و گروههای خبری) در به چالش کشیدن مفاهیمی چون موجودیت نظام سیاسی، امنیت ملی، منافع ملی و ارزشهای حکومتها.