نقش مولفه‌های پلی‌نومی در قدرت ج.ا.ا مقالة

شرایط جدید نظام بین‌الملل باعث شده است مولفه‌های جدیدی در ساختارهای رسمی بین‌الملل نقش ایفا کنند و کشورها برای تامین منافع ملی خود ابزارها و راههای جدیدی را به‌کار گیرند. از دیدگاه سنتی، عوامل ژئوپلتیکی، از جمله عوامل تعیین کنندة تولید امنیت و قدرت یک کشور در عرصه بین‌الملل تلقی میشــوند. لیکن در قرن حاضر مولفه‌های قدرت و به تبع آن امنیت نیز از شکل سنتی خود خارج شده و با شاخصهای دیگری سنجیده میشوند، طبیعتا جهت دستیابی به قدرت فقط توجه به ژئوپلیتیک کشور نمی‌تواند راهگشا باشد؛ بلکه توجه به جایگاه ژئواکونومی و ژئوکالچر نیز باید مدنظر قرارگیرد. پژوهش حاضر ضمن بررسی مبانی نظری قدرت و ابعاد آن تلاش دارد با روش توصیفی- تحلیلی به شیوه اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی به بررسی و تبیین نقش عوامل و مولفه‌های پلی‌نومی (ژئوپلتیک، ژئواکونومی و ژئوکالچری) در قدرت ج.ا.ا بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد برای استفاده حداکثری از موقعیت ژئوپلتیکی در راستای ارتقا قدرت ملی ج.ا.ا، توجه جدی به اهداف بلند مدت یعنی ایده حکومت جهانی اســلام، ایجاد جبهه متحد اســلامی و تحقــق صلح و امنیت بین‌المللی؛ اهداف میان مــدت یعنی ترویج ارزشهای دینی، کســب، حفظ و ارتقا سطح پرستیژ، حضور فعال و موثر در صحنه بین‌المللــی؛ و همچنین اهداف حیاتی یعنی رفاه اقتصادی، صدور نفت و دستیابی به بازارهای فروش منطقه، تمامیت ارضی، امنیت ملی و وحدت ملی، دســتیابی و بهره‌برداری مناسب حداکثری از تکنولوژی‌های پیشــرفته و به‌ویژه نظارت و هدایت حداکثری فضای مجازی و فرهنگ‌سازی در استفاده از قابلیت‌های این فضا مورد تاکید است.

ا. ا  داشتن موقعیــت مناسب جغرافیایــی و مجاورت با خلیج فــارس و تنگه هرمز، بــرگ برنده ایران در سیاست خارجی است که می‌توان از آن استفاده کرد؛  داشتن بیش از 2000 کیلومتر ســاحل مناســب عملیاتی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان و در اختیار داشتن شمار زیادی جزایر اســتراتژیک؛  تسلط بر نیمی از تنگه هرمز که روزانه بیش از 40 درصد نفت جهان از آن صادر می‌شود؛  از نظـر اقتصـادی شـاهراه‌های بـزرگ تجـاری جهـان در دریـا و خشـکی یا از ایـران یا از نزدیکـی ایران می‌گذرند؛  داشـتن تسـلط ژئوپلیتیکـی بـر بیـش از نیمـی از ذخایر انـرژی دنیا در منطقـه خلیج فارس؛  پل ارتباطی منحصربه فرد بین شرق و غرب، دریای خزر و خلیج فارس، آسیای مرکزی و آبهای آزاد؛  موقعیت ترانزیتی مطلوب ایران از لحاظ مسیرهای انتقال انرژی برای انتقال تولیدات نفت و گاز قزاقستان و ترکمنستان به بهترین شکل به دریای آزاد؛  امن‌ترین، اقتصادی‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر برای انتقال منابع انرژی به آب‌های آزاد؛  برقراری صلح و امنیت در جنوب آسیا با قابلیت اتصال چین به خط لوله صلح گاز ایران – پاکستان – هند و برقراری ارتباط غرب و شرق آسیا؛  برخـورداری از بخـش قابـل توجهـی از انرژی جهان، منابع فراوان نفت و گاز و داشتن منابع طبیعی دیگر نظیر معادن فلزی و سنگهای تزئینی؛  بالابودن وسعت و سرانه فضایی کشور؛  تنوع اقلیمی موجود در کشــور که می‌توان توســط آنها الگوهای مختلف کشــاورزی داشت؛  منابع آب شیرین موجود در حاشیه ایران؛  منابع انرژی خورشیدی؛  جمعیت و نقش آن در دفاع؛  دارابـودن ویژگـی‌های ژئوکالچر خاص که ریشه آن در دو مولفه مذهب)شـیعه) و ملی (ایرانی) نهفته است؛  دارا بودن حکومت شیعی و رهبری شیعیان جهان؛  اتکاء به ایدئولوژی و تفکر شیعه با نگرش عدالت خواهانه و مشیت گرایانه، بـه همـراه مبـارزات آن در کنـار اصل خدامحوری و روحیه شهادت طلبی، ظلـم سـتیزی و ایثار که سـرلوحه مبـارزات اسـلامی ایـن سـرزمین بـوده و هست؛  تاکید برتقریب مذاهب در میان ملل اسلامی؛  حوزه نفوذ فرهنگی وایدئولوژی در اطراف ایران مثل پاکستان، افغانستان، آسیای مرکزی و در واقع جهان اسلام؛  داشتن فرهنگ غنی و سابقه تمدنی کهن؛  هویت و وفاق ملی که موجبات وحدت ملی را فراهم می‌آورد؛  همگرایی اقوام ایرانی حول محور ملی‌گرایی؛  وفاداری ملت به نظام اسلامی؛ مؤلفه‌های پلی‌نومی (ژئوپلیتیک، ژئواکونومی و ژئوکالچر) مؤثر بر کاهش قدرت ج.