خلاصة:
شایعه یکی از ابزارهای عملیات روانی علیه نهضت انقلابی امام (ره) در قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران است که باهدفهای خاصی طراحیشده است. این مقاله تلاش دارد هدفها و کارکردهای شایعه در اندیشهی امام (ره) را بررسی نماید و در مقام پاسخ به این سوال است که از دیدگاه ایشان، هدفها و کارکردهای شایعه چیست؟ بر همین اساس مجموعه بیانات و مکتوبات معظم له از ابتدای سال 1322 تا 1368بهعنوان جامعه آماری در نظر گرفتهشده است. نوع پژوهش کاربردی – توسعهای است و از روش تحلیل محتوا استفاده گردید. پایایی تحقیق به روش هولستی 98% تعیین شد و روایی نیز از طریق خبرگان، مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کارکردهای شایعه دارای ابعاد مثبت و منفی است. مولفههای «خودسازی»، «تقویت ایران، اسلام و مظلومان جهان» و «یکپارچگی و اتحاد ملت» مهمترین کارکردهای مثبت شایعه و مولفههای «تخریب وجهه جمهوری اسلامی ایران»، «تخریب وجهه حضرت امام (ره)»، «تضعیف روحانیت»، «تفرقهافکنی»، «تضعیف ملت»، «تضعیف اسلام»، «تضعیف قوای مسلح» و «تضعیف نهضت اسلامی» به ترتیب بهعنوان مهمترین کارکردهای منفی شایعه در اندیشه حضرت امام خمینی (ره) مطرح هستند. همچنین از دیدگاه ایشان هدف غایی دشمن از شایعهپراکنی، در قبل از انقلاب اسلامی ایران «تحکیم اساس حکومت استعماری در ممالک اسلامی» و در بعد از انقلاب اسلامی ایران «شکست اسلام و انقلاب اسلامی» است.
ملخص الجهاز:
با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع شایعه در زمان کنونی که میتواند امنیت روانی جمهوری اسلامی ایران را مختل نماید، شناخت این موضوع و پژوهش در آراء اندیشمندان اسلامی و رهبران دینی و سیاسی بهویژه امام خمینی (ره) امری ضروری است.
هدفهای شایعه از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) امام (ره) هدفهای شایعهسازان و شایعهپراکنان را تحکیم اساس حکومت استعماری در ممالک اسلامی، شکست اسلام و انقلاب اسلامی، انتقامجوئی یا برگرداندن اوضاع سابق، به عقب برگرداندن کشور، گرفتن انقلاب، ضربه آخر به انقلاب، از صحنه خارج نمودن ملت، به پرتگاه هلاکت کشاندن اسلام و مسلمین، متوقف ساختن نهضت، کشور را به دامان چپ و یا راست کشاندن و رخنه در همبستگی ملت دانسته و میفرمایند: و بلندگوهای شاه در خارج و داخل برای انحراف افکار و توقف یا شکست نهضت دست به این تبلیغات مسموم زدهاند (موسوی الخمینی، 1357: ج 3، 457).
هیستوگرام مقولات «کارکرد مثبت شایعه» (به تصویر صفحه مراجعه شود) در پاسخ به سؤال فرعی دوم که کارکردهای شایعه در اندیشه امام خمینی (ره) کداماند؟ همانطور که در هیستوگرامهای بالا ملاحظه مینمایید، در بعد کارکردهای منفی به ترتیب «تخریب وجهه جمهوری اسلامی ایران» از بیشترین حجم برخوردار است و «تخریب وجهه حضرت امام (ره)» و «تضعیف روحانیت»، «تفرقهافکنی»، «تضعیف ملت»، «تضعیف اسلام»، «تضعیف قوای مسلح» و «تضعیف نهضت اسلامی» در رتبههای بعدی قرار دارند.
براساس نتایج حاصله، از دیدگاه امام خمینی (ره) هدف نهایی دشمن از شایعهپراکنی، در قبل از انقلاب اسلامی ایران، «تحکیم اساس حکومت استعماری» با متوقف ساختن نهضت اسلامی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، «شکست اسلام و گرفتن انقلاب اسلامی» از طریق «کشور را به دامان چپ یا راست کشاندن، خلل در وحدت ملت، به عقب برگرداندن کشور، به پرتگاه هلاکت کشاندن اسلام و مسلمین، از صحنه خارج نمودن ملت و ضربه آخر به انقلاب» بوده است.