برنامه‌ریزی سناریو اثر تغییرات عوامل موثر بر ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد پویایی‌شناسی سیستم مقالة

هدف پژوهش حاضر، سناریوسازی در حیطه عوامل موثر بر ارزش بازار سرمایه، با رویکرد توسعه نسبی بورس اوراق بهادار در مقام مقایسه با نظام بانکی در اقتصاد کشور است. در راستای ایجاد یک مدل توسعه‌یافته و پویا به­منظور شبیه‌سازی اثر تغییرات متغیرهای نرخ رشد اقتصادی و نرخ بهره بر متغیر ارزش بازار سرمایه (سناریوهای مقداری) و همچنین بررسی اثر تغییرات مطلوب متغیرهایی همچون کارایی و شفافیت بازار سرمایه، فرهنگ و دانش سرمایه‌گذاری و مداخلات بازار سرمایه بر ارزش بازار سرمایه (سناریوهای ساختاری) از روش پویایی‌شناسی سیستم استفاده شده است. الگوی پژوهش با نرم‌افزار Vensim DSS شبیه‌سازی و اعتبار آن با استفاده از آزمون‌های آماری و سیستمی سنجیده شده است. نتایج سناریوهای مقداری حاکی از آن است که در بلندمدت، افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به­صورت مستقیم و افزایش نرخ بهره به صورت معکوس بر ارزش بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات %3+ و %3- در نرخ رشد اقتصادی سالانه موجب تغییر در ارزش بازار سرمایه به­ترتیب به میزان %6/13+ و %2/12- در افق 1404 می‌شود؛ همچنین افزایش و کاهش %10 در نرخ بهره به­ترتیب موجب کاهش %27 و افزایش %44 در مقدار ارزش بازار سرمایه می‌شود. نتایج سناریوی ساختاری نیز نشان می‌دهد که تغییرات مطلوب متغیرهای درون‌زای بازار سرمایه به میزان سالانه %10، باعث افزایش ارزش بازار سرمایه به میزان %80 نسبت به شبیه‌سازی پایه می‌شود. نتایج تحلیل حساسیت موید آن است که ارزش بازار سرمایه نسبت به تغییرات متغیرهای ساختاری، در مقایسه با تغییرات متغیرهای کلان اقتصادی، حساسیت به‌مراتب بیشتری از خود نشان می‌دهد

در راستاي ايجاد يک مدل توسعه يافته و پويا به منظور شبيه سازي اثر تغييرات متغيرهاي نرخ رشد اقتصادي و نرخ بهره بر متغير ارزش بازار سرمايه (سناريوهاي مقداري) و همچنين بررسي اثر تغييرات مطلوب متغيرهايي همچون کارايي و شفافيت بازار سرمايه ، فرهنگ و دانش سرمايه گذاري و مداخلات بازار سرمايه بر ارزش بازار سرمايه (سناريوهاي ساختاري) از روش پوياييشناسي سيستم استفاده شده است . بر اين اساس پژوهش حاضر با هدف سناريوسازي در راستاي بررسي اثرات عوامل مؤثر بر ارزش بازار سرمايه به عنوان نماگر جذب نقدينگي و توسعه نسبي بازار سرمايه صورت پذيرفته است و در راستاي مدل سازي در سيستمي که با ويژگي پيچيدگي و پويايي در مقياس بزرگ در حال فعاليت است ، از رويکرد پوياييشناسي سيستم استفاده کرده است . در حوزه استفاده از رويکرد پوياييشناسي سيستم در حيطه بورس اوراق بهادار، اغلب پژوهش - هاي صورت پذيرفته ، به بررسي شرکت يا صنعتي خاص محدود شده و يا تأثير متغيرهاي مختلف بر شاخص بورس اوراق بهادار را بررسي کرده اند؛ ازاين رو در اين حوزه نيز خلأ بررسي سيستماتيک عوامل مؤثر بر ارزش بازار سرمايه به عنوان نماگر جذب نقدينگي و توسعه نسبي بازار سرمايه مشهود است . در اين پژوهش از بازه زماني ده ساله (داده هاي تاريخي سال هاي ١٣٨٦ تا ١٣٩٦) در راستاي تحليل رفتاري متغيرهاي اصلي مدل مانند توليد ناخالص داخلي، ارزش بازار سرمايه و ميزان سپرده هاي بانکي و همچنين سنجش اعتبار مدل پوياييشناسي سيستمي بر اساس نتايج شبيه سازي استفاده شده است ؛ همچنين به منظور افق بررسي سناريوها و مقايسه آن ها با يکديگر، سال ١٤٠٤ در نظر گرفته شده است .