خلاصة:
در روایات است که حضرت محمد (ص) بر پشت حیوانی مشهور به براق سفر معراج خود را انجام داد. توصیفات گوناگونی از براق وجود دارد: اشهب (سیاه و سفید)، مه از (بزرگ تر از) حمار و کم از بغل (استر)، روی او چون مردم، سر او چون سر اسب، گردن او چون گردن شتر، سینه او چون سینه شیر، پشت او چون پشت شتر، پاهای او چون پاهای گاو دنبالش (دمش) چون دنبال پیل، زینی بر پشت او از یک دانه مروارید، رکابش از یاقوت سرخ، لگامش از زبرجدسبز... . در برخی دیگر از باورهای مسلمانان، براق، مرکبی با سر یک زن یا فرشته و دم یک طاووس تصویر شده است که این تصویر از براق در اغلب نگاره ها و مینیاتورهای اسلامی مربوط به معراج به کار رفته است.
اگر چه سیره نویسانی مانند ابن هشام، طبری و ابن سعد بال هایی روی پای براق توصیف می کنند که با استفاده از آنها پاهایش را به سمت جلو می برد، ولی برخی متون قدیمی براق را بدون بال دانسته اند. و بعضی روایات متاخرتر صعود حضرت را به کمک براق (که دارای بال بوده) وصف نموده اند.
سوالات طرح شده:
1- براق در حالت کلی در روایات و تصاویر نسخ خطی چگونه توصیف شده است؟
2- ساختار فیزیکی براق در نگارگری دارای چه ویژگی هائی است؟
فرضیات: مطابق روایات و اشکال گوناگون ارائه شده از براق در نگاره های موجود، می توان براق را یک ترکیب "حیوان– انسان" بشمار آورد که مشخصات ظاهری حیوانی آن بیشتر از انسانی است و در چهار گروه کلی می توان آنها را جای داد: 1- بدون بال 2- بال دار 3- با ظاهر ساجیتر یا قنطورس 4- با دم طاووس سیمرغ ساسانی.
پیشینه تحقیق: در رابطه با ساختار فیزیکی براق و بررسی ویژگی های ظاهری آن و ارایه یک طبقه بندی کلی از آنها، تا کنون تحقیق جامعی صورت نپذیرفته است و بیشتر پژوهش ها حول روایات داستانی معراج و براق بوده است.
اهداف تحقیق: بررسی ساختار ظاهری انواع براق در برخی از نگاره های معراج حضرت محمد (ص) (به لحاظ فراوانی آثار و محدودیت مقاله، از هر گونه براق نمونه ای انتخاب شده است). همچنین ارائه یک طبقه بندی بر اساس ساختار ظاهری و توانائی براق به لحاظ شکلی.
شناخت سیر تحول ظاهر براق به لحاظ توانایی های فیزیکی از اشکال ساده بدون بال تا اشکال پیچیده (فارغ از ترتیب زمانی آثار) و همچنین شباهت ها و اختلافات آنها با نمونه های دیگر موجودات تخیلی می تواند از دستاوردهای این تحقیق به شمار آید.