ساخت، رواسازی و اعتبارسنجی پرسشنامه‌ای برای سنجش الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج مقالة

هدف: هدف پژوهش ساخت، رواسازی و اعتبارسنجی پرسشنامه‌ای برای ارزیابی الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج بود. روش: روش پژوهش آزمون سازی و جامعه آماری تمام زوج‌های نامزد ایران در سال 1397 بود که از 26 استان و از طریق نمونه‌گیری هدفمند و بنا بر پیشنهاد براون (2006) 550 نفر شامل 357 دختر و 193 پسر در آستانه ازدواج انتخاب شدند و پرسشنامه ارزیابی الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج رستمی، نوابی نژاد و فرزاد 1397 را به‌صورت الکترونیکی تکمیل کردند. پس از کنار گذاشتن 38 پرسشنامه مخدوش، داده‌های 521 نفر با استفاده از شاخص نسبت روایی محتوایی و تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی تحلیل شد. یافته‌ها: تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که 79 گویه در 5 عامل قرار گرفتند؛ عامل اول الگوهای ناکارامد ارتباطی با مقدار واریانس تبیین شده 50/10، عامل دوم الگوهای ناکارامد مدیریت رابطه با مقدار واریانس تبیین شده 84/6، عامل سوم نظام ارزشی زوج‌ها با مقدار واریانس تبیین شده 49/6، عامل چهارم ذهنیت طرحواره‌ای با مقدار واریانس تبیین شده 43/6 و عامل پنجم اثرات مخرب خانواده اصلی با مقدار واریانس تبیین شده 19/5 بودند که تبیین کننده 47/35 درصد از واریانس کل پرسشنامه بود. به جز شاخص χ2 که = 65/1200 بود؛ شاخص‌های برازش تحلیل عاملی تائیدی در سطح 001/0 معنادار و ضرایب آلفای کرونباخ برای الگوهای ناکارامد ارتباطی 92/0، الگوهای ناکارامد مدیریت رابطه 90/0، نظام ارزشی زوج‌ها 91/0، ذهنیت طرحواره‌ای 89/0 و اثرات مخرب خانواده اصلی 87/0 و باز آزمایی با فاصله 45 روز به ترتیب 86/0، 87/0، 91/0، 85/0 و 90/0 بود. نتیجه‌گیری: پرسشنامه ساخته شده دارای اعتبار و پایایی مطلوبی است و می‌توان از آن برای تشخیص الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج در راستای شناسایی الگوهای ارتباطی، نظام ارزشی زوج‌ها و ذهنیت طرحواره‌ای هر یک از زوج‌ها استفاده کرد.

از آنجا که هدف مطالعه حاضر تحلیل عاملی اکتشافی و سپس تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه ارزیابی و سنجش الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج بود؛ بنا بر نظر متخصصان (براون، 2006؛ کورمی و لی، 1992؛ میرز، آن و جین، 2011؛ نقل از علوی، اصغری مقدم، رحیمی نژاد و فراهانی، 1396)، در پژوهش‌های پیمایشی نمونه 600 تا 700 نفری و برای تعیین اعتبار آزمون‌ها، نمونه بیش از 500 نفر و برای اجرای تحلیل عاملی، نمونه 500 نفری حجم مطلوبی است (هومن، 1393). جهت ساخت پرسشنامه ابتدا با 19 مشاور و روان‌شناس متخصص در زوج و خانواده درمانگری که عضو هیات علمی دانشگاه‌های شهید بهشتی، تهران، اصفهان، شهید چمران اهواز، کردستان، بقیه‌ الله، ایران، خوارزمی و علوم بهزیستی و توانبخشی بودند و همچنین با 23 زوج در مرحله نامزد مصاحبه انجام و پس از بررسی و استخراج نتایج، 5 Questionnaire Evaluation and Measurement Patterns and Premarital Injuries مضمون اصلی در ارتباط با الگوها و آسیب‌های دوره نامزدی و پیش از ازدواج شناسایی شد؛ سپس این مضامین به تأئید مجدد مشاوران و روان‌شناسان یادشده رسید و 105 گویه بر مبنای مضمون‌های شناسایی شده، تدوین و پرسشنامه نهایی پس از تعیین روایی محتوایی و تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی با 79 گویه در مقیاس پنج ارزشی لیکرت کاملا مخالفم= 1، مخالفم= 2، نه مخالفم نه موافقم= 3، موافقم= 4 و کاملا موافقم= 5 تهیه شد. بر همین اساس و با توجه به اهمیت شناخت در دوره نامزدی در پژوهش حاضر پرسشنامه ارزیابی و سنجش الگوها و آسیب‌های پیش از ازدواج تدوین شد و نتایج پژوهش نشان داد که این ابزار دارای روایی و اعتبار مناسب است و می‌تواند الگوها، تفاوت‌ها، مهارت‌های ارتباطی و نظام ارزشی هریک از زوج‌ها را شناسایی و ذهنیت‌های طرحواره‌ای آن‌ها را عیان می‌کند.