خلاصة:
آنچه که در این مقاله با عنوان جایگاه دین در متون درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه دوره حکومت پهلوی اول مورد بررسی قرار گرفت، حاوی مطالبی در خصوص جایگاه ادیان الهی و غیرالهی در متون درسی کتب مختلف از جمله؛ تاریخ، تعلیمات مدنی، لآلی الادب و تعلیمات دینی بوده‌است. با توجه به اینکه حاکمیت در این زمان درصدد نوسازی نظام آموزشی مبتنی بر ایدئولوژی ناسیونالیسم و سکولاریسم غرب‌گرا بوده، دستگاه فرهنگی رژیم در برخورد با مسائل دینی به‌خصوص مقوله دین اسلام در کتب درسی، درصدد برآمد محدودیتهایی در این زمینه به‌وجود آورد. لازم به‌ذکر است رویکرد نظام آموزشی پهلوی اول نسبت به ادیانی نظیر زرتشت با توجه به نگاه خاص به دوران ایران باستان نسبت به ادیان دیگر کاملا متفاوت بوده است. در هر صورت تلاش نگارنده در این مقاله بر این بوده تا مباحث مورد نظر را به استناد برخی منابع کتب درسی ابتدایی و متوسطه دوره پهلوی اول مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه محور موضوعی مقاله جایگاه دین در برخی متون درسی دوره حکومت پهلوی بوده، سعی شد جایگاه ادیان ایرانی و غیرایرانی دوره پیش از اسلام و پس از آن و نیز ادیان ملل دیگر در این دوران، مورد توجه قرار گیرد. البته شاخصه اصلی مقاله در خصوص نشان دادن چگونگی جایگاه دین اسلام در کتب درسی براساس مبانی نظری گفته شده در فوق است.
ملخص الجهاز:
که مورد بررسی قرار گرفت ؛ آموزش مسائل دینی و شرعی در قالب درسهایی چون قرآن و تعلیمات دینی و شرعیات در مدارس این دوره معمول می باشد (همان ) که ، به شرح زیر ارائه می شود: ٣-٣ تدریس آیات همان طور که ذکر شد تدریس قرآن در مدارس پهلوی اول محدود گردید البته این امر را نسبت به دوره قبل از پهلوی و خاصه در نظام آموزشی دوره قاجار میتوان در نظر گرفت یعنی محدود شدن تعلیمات دینی در دوره پهلوی نسبت به دوره قبل از آن کاملا مشخص است در هرحال با محدود شدن تدریس قرآن در مدارس پهلوی به جای آن از کتاب هایی به عنوان «آیات منتخبه » استفاده گردید در رابطه با این امر علی اصغر حکمت در خاطراتش مطلبی در خور توجه دارد که تاحدی به عدم توجه حکومت پهلوی اول به دین اسلام و متون کتب درسی نشان میدهد که شرح آن چنین است : «به خاطر دارم وقتی در حضور ایشان (رضاشاه ) صحبت از روش تدریس قرآن در دیگر ممالک به میان آمد که چگونه تدریس قرآن کریم را در برنامه مدارس ابتدایی حذف کرده اند، ایشان خیلی اظهار تنفر از این عمل و اظهار عدم رضایت کردند و این من که متصدی وزارت معارف بودم با اشاره به اوامر ایشان مجموع مبارکی از آیات منتخبه و اخلاقیات قـرآن جمع آوری و با ترجمه فارسی آنها در هر صفحه روبرو برای تدریس در دبستان های شش کلاسه جزو برنامه رسمی قراردادم .
(
, 
, 
)
