خلاصة:
پیشینه پدیده سربازگیری به حدود 400 پیش از میلاد مسیح برمیگردد، اما در عصر قاجار، طبق گزارشات موجود، که چندان قدمتی هم ندارد، ضروری بود؛ در این عصر، سربازگیری از مولفههای مهم امنیتی » بنیچه « سربازگیری بر مبنای حیات اجتماعی مردم ایران به شمار میآمد. حال، مساله اساسی تحقیق حاضر چرائی، چگونگی و ضرورت های سربازگیری در ایران عصر قاجار)دوره ناصری( است.
فرضیه تحقیق عبارت از این است که سربازگیری در مواقع لزوم از رعیت و به منظور حفاظت از مرزها و سرکوب شورش های داخلی صورت می پذیرفته است.
در انجام این تحقیق از روش تحقیق تاریخی )استقرائی( استفاده شده است که سعی دارد با رعایت امانت و حفظ اصول علمی و نیز با نگاهی عینی به وقایع و حوادث مستند تاریخی که در اسناد و منابع تاریخی آمده است، به تبیین و استدلال تاریخی موضوع بپردازد.
یافته های تحقیق نشان میدهد، مواردی همچون دزدی و غارت اموال مردم و اتباع خارجی توسط سربازان، عدم پرداخت مواجب سربازان و گرفتاری معیشتی در زندگیشان، کمبود نان طی 72 دفعه قحطی در عصر ناصری و 47 بار بلوای نان، سبک زندگی روستایی و عشایری، اعمال نفوذ خوانین به منظور سربازگیری از گروه کم بضاعت و فقیر و فقدان قانون مدون، از موانع عمده سربازگیری در دوره ناصری بودهاند. دفع شورش و حفظ امنیت داخلی، مقابله با تهاجم خارجی، رفع و ترمیم آثار پدید آمده از وقوع حوادث غیرمترقبه طبیعی و غیرطبیعی، پیشگیری از شیوع بیماری- های وبا و طاعون و تعمیر ابنیه و راهها اهمیت و ضرورت سربازگیری در عصر ناصری بوده است.
ملخص الجهاز:
(همان : ٤٤٧، ١١ شعبان ١٣١١ مطابق ١٨ فبروری ١٨٩٤م ) در خصوص عدم پرداخت مواجب سربازان و گرفتاری معیشتی در زندگیشان چنین آمده : «حقوق خدمت مرتبا پرداخت نمیشود و نسیه است و آن هم بدون ترتیب ، چنانچه سالی یک مرتبه یا هر 152 چند ماه یک مرتبه ، یکی دو ماه از حقوق را و یا کلیه ی مواجب عقب مانده را پس از مدت ها التماس و عاقبت به فشار و مشاجره یک جا می پردازند و این کار از مسائل عادی به شمار میرود و اغلب برای وصول حقوق دیوانی، کار افواج با وزارت جنگ و از طرفی وزارت جنگ با مالیه و خزانه ی مملکت به کشمکش منجر میشود و بسا دیده شده است که حتی در منازل شخصی وزرا و یا در مرکز توپخانه و یا سر طویله ی اشخاص صاحب نفوذ یا در تلگرافخانه های ولایات به بست و تحصن میروند و بسیاری از موارد بوده است که دسته جمعی به صورت آشوبگران و بلوائیان یا علی کشان به راه افتاده اند و با افتضاح و جبرا حقوق عقب افتاده را وصول کرده اند.