واکاوی جامعه‌شناختی پارادایم های توسعه‌نیافتگی ایران، از منظر نظریه‌پردازان ایرانی مقالة

در تحلیل پیش رو می کوشیم تا به این سوال پاسخ دهیم که ،چرا جامعه ی ایرانی از توسعه یافتگی باز ماند؟که در این راستا، کتاب هایی که توسط نظریه پردازان ایرانی نگاشته شده بود مورد تحلیل واقع گردید، که برایند آن بدین قرار شد؛الف. نظریه پردازانی که پارادایم توسعه نیافتگی ایران را ساختار جامعه قلمداد می کنند. این نظریه پردازان معتقدند ساختار اقتدارگرایانه و عدم رشد سرمایه داری در این ساختار، علت توسعه نیافتگی ایران بوده است.آن چه باعث پیدایش مولفه های اقتدارگرایانه در ایران شده است ، تمرکز اقتصادی وسیاسی، ساختار فرهنگی رشد نایافته و همچنین ضعف در یادگیری از جوامع موفق بوده است.اما آنچه که باعث عدم تکوین نظام سرمایه داری در ایران شد، نا امنی بوده است و علت آن هم ترس از مصادره اموال توسط کارگزاران استبداد بوده است.ب.نظریه پردازانی که پارادایم توسعه نیافتگی ایران را عاملیت جامعه تلقی می کنند. این نظریه پردازان معتقدند کنش کنشگران جامعه ی ایرانی باعث توسعه نیافتگی ایران شده است.از اهم این عناصر فرهنگی باید به خلقیات ایرانیان، خاصه فرهنگ استبدادی، غربزدگی و نخبه کشی اشاره کرد.ج. نظریه پردازانی که پارادایم توسعه نیافتگی ایران را تلفیقی می دانند. این نظریه پردازان معتقدند، علاوه بر ساختار و عاملیت، باید به عوامل خارجی به مثابه ی حملات نظامی بیگانگان و نقش استعمار هم اشاره کرد.

واکاوی جامعه شناختی پارادایم های توسعه نیافتگی ایران از منظر نظریه پردازان ایرانی 1 سید سیاوش موسوی رکعتی 2 مهرداد جواهریپور 3 حسن محدثی تاریخ وصول : ٩٧/٠٥/٢٥ تاریخ پذیرش : ٩٧/٠٩/١٤ چکیده در تحلیل پیش رو میکوشیم تا بـه ایـن سـوال پاسـخ دهـیم کـه ، چـرا جامعـه ی ایرانـی از توسـعه یافتگی باز ماند؟ که در این راسـتا، کتـاب هـایی کـه توسـط نظریـه پـردازان ایرانـی نگاشـته شـده بـود مــورد تحلیــل واقــع گردیــد، کــه برآینــد آن بــدین قــرار شــد؛ الــف ) نظریــه پردازانــی کــه پــارادایم توســعه نیــافتگی ایــران را ســاختار جامعــه قلمــداد مــیکننــد. کـه مـا در این پژوهش سعی کردیم تا عامل مسلط و یا به عبارتی مفاهیم فراگیر و به تعبیر نگارنده پارادایم های توسعه نیافتگی جامعه ی ایران را از منظر نظریه پردازان ایرانی مورد کندوکاو قـرار دهـیم و پسـانگاه بـا روش هرمنوتیک ، تفسیر خود را از عوامل مسلط و یا پارادایم های مطروحه ارائه نماییم . امــا نوســازی و اصــلاحات در کشورهای جهـان سـوم و خاصـه ایـران ، بـه نحـوه ایـدئولوژیک و غیرواقـع بینانـه و سـطی و صـوری و نـاقص معرفـی و اجـراء شـده اسـت کـه نتیجـه ای جـز شکسـت اصـلاحات در پـی نداشـته اسـت و این به مثابه ی توسعه نیافتگی جامعه ی ایران بوده است » (موثقی، ١٣٨٥: ٢٦٤) ٧- واضحی؛ واضحی در کتاب اقتصـاد سیاسـی ایـران ، علـت کـم توسـعه یـافتگی جامعـه ی ایـران را در عـدم شـکل گیـری و رشـد نـاقص سـرمایه داری در ایـران مـی دانـد و مـی نویسـد؛ «شـیوه ی تولیـد سـرمایه داری در نصـف بزرگتـر جهـان ،- کشـورهای آسـیایی، آفریقـایی و آمریکـای لاتـین - از جمله ایران ، به شکل نـاقص پدیـدار شـده و در بخـش هـای وسـیع از اقتصـاد ایـن کشـورها، گسـترش ناکامـل داشـته اسـت .