امکان‌سنجی نبرد تمدنی در بحران سوریه: دلایل و پیامدها مقالة

مسئله اصلی پژوهش حاضر تبیین و تحلیل دلایل تصادم چند تمدن در خاورمیانه و به صورت تخصصی در بحران سوریه می­باشد. این مقاله در زمرۀ پژوهش‌های بنیادی قرار دارد و برای انجام آن از منابع اسنادی، کتابخانه‌ای و اینترنتی بهره برده شده است که با استفاده از تحلیل‌های استنباطی در چارچوب روش توصیفی و تحلیلی به رشته تحریر در آمده است. یافته­های پژوهش نشان داد، امروزه ما شاهد یک جنگ تمدنی تمام عیار هستیم که سه تمدن اسلام، ارتدوکس و کنفوسیوس در عرصه نبرد تمدنی با تمدن غربی درگیرند. پهنه‌ی این نبرد، دنیای اسلام است و هم اکنون سوریه میدان اصلی و آزمونی برای کنش این چهار تمدن است. با توجه به کاهش ساختاری توان دنیای غرب در مهار آشوب و بی‌ثباتی جهانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و نظامی، و با توجه به پیشرفت روز افزون تمدن‌های شرقی همچون اسلاو-ارتدوکس و تمدن کنفوسیوسی، آنچه هم اکنون در سوریه و عراق می‌گذرد را می‌توان آخرین تلاش‌های تمدن غرب برای حفظ وضعیت سابق و مقاومت تمدن‌های شرقی در قبال خواسته‌هایش در عرصه‌ی نبرد تمدن‌ها دانست. علاوه بر این، در این منازعات، فرهنگی نوین با تأسی از اسلام به حمایت از جنبش‌های مقاومت اسلامی متأثر از این جغرافیای فرهنگی نوین می‌پردازد تا به این وسیله ضمن گستراندن حوزه‌ی نفوذ خود، کشورهای غربی را از محیط امنیتی و فرهنگی خود بیرون کند. هدف نهایی این بحران برای دنیای اسلام، آزادی و رهایی تمام ملت‌های مظلوم جهان اسلام و دنیا برای رهایی از ظلم و سلطه‌ی ظالمان می‌باشد. از این رو، درگیری‌های خونین در سوریه، بازتابی از جنگ تمدن‌ها و تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه و تولد نظم نوین در صحنه‌ی بین‌الملل است.

برخورد تمدن ها ماهیت ژئوپلیتیک در قرن ٢١ بخصوص بعد از رادیکالیزه شدن تحولات خاورمیانه در سال های بعد از جنگ سرد ماهیت ایدئولوژیک و فرهنگی پیدا کرد؛ تحولات سوریه به شدت این عامل را مورد تایید قرار داده و بـا تاکیـدی کـه در ایـن قـرن بـر مفـاهیم فرهنگی در عرصه نظریه پردازی مخصوصا در حوزه علوم اجتماعی - سیاسی و سیاست بین الملل ارائه شده است ، می توان بحران لاینحل سوریه بعد از چندین سال را ناشـی از منافع متعارض بازیگران در صحنه نبرد تمـدنی سـوریه توصـیف کـرد؛ در ایـن راسـتا هانتینگتون ٢ بر این باور است که در دوران پس از جنگ سـرد، بـه جـای تقسـیم بنـدی کشورها برحسب نظام سیاسی یا اقتصادی شان ، بهتر است که آنها را به لحاظ فرهنـگ و تمدن شان تقسیم بندی کنیم ؛ وی تمدن را بالاترین سطح گروه بندی فرهنگـی مـردم مـی 1 Eurasian Balkans 2 Samuel P Huntington داند که افراد بدان احساس تعلق داشته و هویت خود را با آن تعریف می کنند. بنابراین ، در سـناریوی ایـران بـه مثابـه قـدرت منطقه ای مسلط که قادر به نماینده تمدن اسلامی در نبرد تمدن ها مـی تـوان سـه محـور راهبردی در این سناریو را نام برد: ژئوپلیتیک سوریه عرصه ی نزاع تمدنی درپی اتفاقات ژئوپلیتیکی قرن ٢١ در خاورمیانه (سقوط صـدام ، جنـگ ٣٣ روزه ، وقوع انقلاب در کشورهای عربی )، اتحاد میان متحـدان منطقـه ای غـرب از جملـه سـه کشور عربستان - امریکا و مصر در منطقه به شدت تضعیف گردیـد. New Geopolitics of Shiism in the Middle East and Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran.