خلاصة:
آیین ها و رسوم همواره از عقاید، فرهنگ و تاریخ ریشه می گیرند، مانند آیین های سوگواری که از عقاید کهن بر می خیزند. یکی از سنت های سوگواری در خراسان، پهن کردن قالی بر روی قبر است که هنگام جمع آمدن افراد بر گرد قبر متوفی و در روزهای مناسبتی انجام می شود. قالی نیز به عنوان یکی از اصلی ترین و مهم ترین هنرهای سنتی ایران، وجه دیگر این آیین است که بر اهمیت آن می افزاید. محور و هدف این پژوهش، مفهوم قالی بر روی قبر در سوگواری های خراسان است و این سؤالات مطرح می شوند که معنا و مفهوم این سنت چیست؟ و قالی بر روی قبر چه مفهومی را به ذهن می رساند؟ این پژوهش به روش توصیفی و تاریخی انجام شده که اطلاعات آن از منابع کتابخانه ای، اینترنتی و مصاحبه با افراد سالخورده و آگاه به این سنت، گردآوری شده است. قالی که نمادهای تصویری بسیاری را در خود جای داده است در این آیین، خود به نماد تبدیل می شود. در این پژوهش این یافته و نتیجه حاصل می شود که قالی بر روی قبر در آیین های سوگواری خراسان، نماد خانة جدید و ابدی انسان است. خانه ای که انسان در آن برای آخرین بار با دوستان و آشنایان خود وداع می کند.
Rites and traditions are rooted in beliefs, culture and history, such as the rituals of the mourning of ancient beliefs. One of the mourning traditions in Khorasan is the spreading of a carpet on the grave, which occurs when people gather around the deceased grave and on the days of the occasion. Carpet as one of the most important and most important traditional arts in Iran is another aspect of this ritual which adds to its importance. The purpose and purpose of this research is the concept of carpet on the grave in the mourns of Khorasan, and these questions are raised about what the meaning of this tradition is. What does the concept of carpet on the grave bring to mind? This research has been carried out in a descriptive and historical manner, which has been gathered from library resources, internet and interviews with elderly people who are aware of this tradition. The carpet that holds many image icons in this ritual turns into an icon. In this research, it is found that carpet on the grave in Khorasan mourning rituals is the symbol of a new and eternal human home. A house where the man farewell to his friends and acquaintances for the last time.
ملخص الجهاز:
پیشینه تحقیق در خصوص آیین های سوگواری و رسوم مربوط به آن ها در رشته های متفاوت چون ادبیات ، باستان شناسی و الهیات پژوهش ها و تألیفات زیادی انجام گرفته است که می توان برای مثال به موارد زیر اشاره کرد: - "ریشه شناسی سه روز مراسم سوگواری در ایران قرون نخست هجری" نوشتۀ تهمینه رییس السادات : این مقاله به آیین ها و رسوم مراسم سوگواری چون تدفین ، عزاداری و پذیرایی در سه روز نخست پس از فوت در قرون اولیۀ هجری در ایران می پردازد.
البته در برخی از مناطق ایران روزهای دیگری هم مراسم برپا می شود در تمام این روزها (روز سوم ، هفتم ، چهلم و اولین سالگرد) گرد هم آمدن بر سر قبر قبل از غروب خورشید و در هنگام ظهر نیز به عنوان سنتی پایدار، ریشه در عقاید زرتشتیان دارد: «از موارد مهم در آداب تشیع و تدفین ، قرار دادن جسد در زیر نور آفتاب است که در همان نور آفتاب نیز استودان ١ تدفین می کردند» (کرباسیان ، ١٣٨٤: ١٨١).
البته تغیرات سبک زندگی، آیین های سوگواری را نیز تحت الشعاع خود قرار می دهد برای مثال سنگ های زیبا و گران قیمت که با اشعار و متون و حتی عکس متوفی بر روی قبر نصب می شود خود دلیلی است بر پهن نکردن قالی، همچنین تنوع فرش ها و روفرشی های ماشینی و راحتی در حمل و نقل آن ها و البته نفوذ فرهنگ های غربی مانند چیدن میز و صندلی بر کم رنگ شدن حضور قالی دستباف بر قبر، تأثیر گذار است .
با توجه به این نکته که هر کدام از موارد موجود در آیین سوگواری دارای معنا و ریشه ای تاریخی و اجتماعی است ، پهن کردن قالی بر روی قبر نیز دارای 192 مفهوم است .