خلاصة:
هدف از نگارش این مقاله، شناسایی یکی از مهم‌ترین فرآیندهای آوایی تضعیف؛ یعنی سایشی شدگی، در گونۀ سیرجانی بر اساس« چارچوب واج شناسی زایشی» است. بدین منظور دادهها از اسناد مکتوب مانند کتاب، واژه نامه، مقاله و پایان نامه هایی که در مورد این گونه نوشته شده اند استخراج شده است، علاوه بر این، نگارندگان، خود گویشور بومیِ این گونه‌اند. در انجام این پژوهش از منابع مکتوب مانند پایان نامه، مقاله و سایر کتاب‌های موجود در این زمینه نیز به عنوان پیشینۀ پژوهش استفاده شده است. دادهها بر مبنای الفبای آوانویسی بین المللی IPA آوانگاری شده اند و روش انجام پژوهش بر اساس روش اسنادی، توصیفی- تحلیلی است. با بررسی داده ها چند نوع فرآیند تضعیف از قبیل سایشی شدگی استخراج و بررسی شده است. پرسش‌های مورد بحث در این پژوهش عبارتند از: 1- چه نوع فرآیندهای واجی سایشی شدگی در گونۀ سیرجانی وجود دارد؟ 2- تعداد همخوان‌ها و واکه های گونۀ سیرجانی در مقایسه با فارسی معیار چندتاست؟
The purpose of this article is to identify one of the most important phonological processes of fortition namely, spirantization, in Sirjani variety based on the framework of generative phonology. For this purpose, the data have been extracted from written documents such as: the book, the glossary, the articles and theses written on this variety. In addition, the writers are native speakers of this variety. In this research, written sources such as: thesis, article, and other available books in this field have also been used as review literature. Data are transcribed based on the IPA and the research methodology is descriptive-analytic. By examining the data, several types of spirantization processes have been extracted that are investigated in this paper. The questions discussed in this study are: 1. What types of phonological processes of spirantization are there in Sirjani variety? 2- How many consonants and vowels are there in Sirjani variety in comparison with standard Persian?
ملخص الجهاز:
پیشینۀ پژوهش تاکنون مطالعاتی دربارۀ شهرستان سیرجان انجام شده است که از جملۀ این مطالعات میتوان به آثار زیر اشاره کرد: تاریخ سیرجان همراه با جغرافیای تاریخی و سیرجان‌شناسی (علی‌اکبر وثوقی،1376) در مورد تاریخ سیرجان، موزه‌‌های بازیافته (مرتضی فرهادی، 1378) شامل اطلاعاتی در مورد فرهنگ آب و هوایی در میان ایلات و عشایر و روستائیان سیرجان، سیرجان در آیینۀ زمان (علی‌اکبر بختیاری،1379) با موضوع موقعیت تاریخی و جغرافیایی سیرجان و همچنین در مورد فرهنگ دامداری در بین عشایر و روستائیان سیرجان و چند شهر اطراف آن، گویش مردم سیرجان (مهری مؤید محسنی،1381) که واژه‌نامه‌‌ای در خصوص اصطلاحات گویش سیرجان است، نامۀ سیرجان (محمود سریزدی،1382) در مورد شماری از واژه‌ها و اصطلاحات کاربردی در این گونه، فرهنگ عامیانه سیرجان ( مهری مؤید محسنی،1386) در مورد آداب و سنن مردم سیرجان، توصیف زبان‌‌شناختی گونۀ زبانی شهرستان سیرجان (شهیدی، روشن، 1396).
با مشاهدۀ قاعدۀ (1) که مطابق با آن انسدادی /b/ در پایانۀ هجا یا پایان واژه و پس از واکه به سایشی [v] تبدیل می‌شود میتوان به طبیعی بودن قاعدۀ (1) پی برد، زیرا این محیط‌ها از جمله جایگاه تضعیف به شمار می‌روند و در قاعدۀ (1) نیز فرایند تضعیف روی داده است.
فرضیه دوم به دو دلیل رد می‌شود، اول این‌که تغییر واجی موجود در داده‌های فوق در جایگاه پایانۀ هجا یا واژه و میان دو واکه مشاهده می‌شود، براساس معیار «پذیرفتگی آوایی»، جایگاه‌های مذکور جایگاه تضعیف محسوب می‌شوند و تبدیل همخوان انسدادی به یک همخوان پیوسته نمونه‌ای از فرایند تضعیف است.
(
, 
, 
)
