خلاصة:
زمینه و هدف: قاچاق دارو علاوه بر زیان اقتصادی، تهدیدکننده حیات بشر است، لذا لازم است مقابله و مبارزه جدی با این پدیده صورت بگیرد. از اینرو، پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مهم تاثیرگذار در مبارزه با پدیده قاچاق دارو انجام شده است.
روش: پژوهش حاضر با ماهیت توصیفی- تحلیلی و با روش پیمایشی انجام شده است. از پرسشنامه جهت جمعآوری دادهها بهره گرفته شده که توسط تعدادی از ماموران آگاهی و انتظامی مورد بررسی و بازنگری قرار گرفت و پایایی مناسب پرسشنامه با حصول مقدار 0/75 برای آلفای کرونباخ مشخص شد. 170 نفر از خریداران دارو در خیابان ناصرخسرو تهران که جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادهاند، به سوالات پرسشنامه پاسخ دادند. نرمال بودن توزیع دادهها با آزمون کولموگروف - اسمیرنف و تحلیل دادهها با آزمونهای ناپارامتری دوجملهای و رتبهبندی فریدمن با استفاده از نرمافزار تحلیل آماری SPSS22 انجام پذیرفت.
یافتهها: نتایج آزمون فریدمن مشخص کرد که اهمیت مولفههای فرهنگ، کیفیت، پیشگیری، آگاهی و اطلاع، نیاز و تحصیلات در مبارزه با قاچاق دارو یکسان نیست. «اطلاع و آگاهی» بیشترین و «پیشگیری» کمترین اهمیت را دارد. نتایج آزمون دوجملهای نیز نشان داد که تاثیرگذاری این مولفهها در حد مطلوب است.
نتیجهگیری: فرهنگسازی زیربنای کنترل و پیشرفت هر جامعهای است که با آگاهسازی و اطلاعرسانی این امر مهم میسر میشود. بنابراین، با آگاهیبخشی، اطلاعرسانی، فرهنگسازی و اتخاذ سیاستهای مناسب، مقابله با پدیده قاچاق دارو میسر خواهد شد.
ملخص الجهاز:
با توجه به مسائل روز جامعه و تأکید مقام رهبری در جهت مبـارزه و پیشگیری از وسعت یافتن قاچاق ، موضوع قاچاق دارو برای پـژوهش و بررسـی مـدنظر قرار گرفت و به دلیل خریدوفروش های غیرقانونی دارو در خیابان ناصرخسرو تهران ، ایـن منطقه به عنوان محدوده پژوهش انتخاب شد.
بـا توجـه بـه اینکه تاکنون در تحقیقات انجام گرفته در زمینه قاچاق دارو به عوامل کلی اشاره شـده و نظرسنجی از مردم مورد توجه قرار نگرفته است ، به دلیل آثار زیان بار گسترش استفاده از داروهای قاچاق ، این موضوع برای پژوهش در نظر گرفته شده تا ابعاد مختلف ایـن جـرم مورد بررسی قرار گیرد و نتایج حاصل بتواند تا حدودی وقوع ایـن پدیـده را مهـار کنـد.
برجستگی تحقیق حاضر به بعد میدانی بودن آن برمی گردد و چون در ارتکاب هر نوع بزه ، مقتضیات زمانی و مکانی ، شرایط بزهکار و بزه دیده تأثیر دارد و جرم قاچاق دارو نیز از آن مستثنی نیست ، لذا برای بررسی بهتر موضوع تحقیق ، خیابان ناصرخسرو تهران بـه علـت موقعیت ویژه در خریدوفروش داروهای قاچاق و تقلبی و حضور خریداران و فروشـندگان دارو در این محل ، به عنوان محدوده پژوهش در نظر گرفته شـده اسـت .
ابراهیمی و صادق نژاد نائینی (١٣٩٢) نیز عوامل مرتبط در سطح تولید، توزیع و مصـرف ، نوع نظام اقتصادی و نیز فرهنگ را در بروز قاچاق مؤثر دانسته و نتایج و یافته های تحقیق حاضر نیز همسو بودن این دو مطالعه را تأیید می کند.