ملخص الجهاز:
تهذیب نفس، نخستین هدف تهذیب نفس این است که انسان گرایش به خوبیها را که در آفرینشانسان نهادینه است، پرورش دهد و در همین راستا انزجار از بدیها را که آن نیز درنهاد انسان نهفته است، تحکیم بخشد.
گویا محدث قمی تحت تأثیر حدیث نبوی قرار گرفته، چهل روز تمام بهتهذیب نفس پرداخته و وظایف دینی را کاملا انجام داده بود.
در این جا اثرتهذیب نفس و مضمون حدیث نبوی برای من مشهود گشت و روشن شد که انساندر سایه آن، چشم و گوش دیگری پیدا میکند.
برای این که گفتار ما با گواههمراه باشد، به تلاشهای علمی چند عالم بزرگ به صورت گذرا اشاره میکنیم: نگارش کتاب جواهر در کنار جسد فرزند فقیه بزرگ جهان تشیع، آیهالله شیخ محمد حسن(1266-1193ق) -مؤلفجواهرالکلام- دارای اثر فقهی بزرگی است و در بسیاری از مسایل فقهی، حرف اول را میزند.
مرحوم شیخعباس قمی در مفاتیح از شیخ صدوق نقل میکند که مذاکره علمی در این شبها بسیارستوده است.
این همت والا است که چنین شخصیتهای عظیمی را پرورش میدهد کهحتی مصیبت فرزند آنان را از کار علمی باز نمیدارد.
خاطره آیهاللهالعظمی برجرودی استاد بزرگوارمان مرحوم آیهالله العظمی بروجردی(1380-1292ق) در بحث اصول، در مسأله ترتب این سرگذشت را نقل فرمود: شبی در اصفهان در مدرسه صدر پس از ادای فریضه مغرب و عشاء،مسأله ترتب را پیگیری کرده و مشغول نوشتن افکار و اندیشههای خود بودم و قلممیزدم که یک مرتبه صدای مؤذن را شنیدم که از طلوع فجر خبر میداد و من از سرشب تا آن لحظه مشغول مطالعه بودم و اصلا احساس رنج نکردم.