خلاصة:
موضوع این نوشتار بررسی جایگاه توسعه سیاسی در برنامههای توسعه ج.ا.ا است. ضمن این که توسعه؛ یک مفهوم کلی و تقسیم ناپذیر است. در این جا صرفا در مقام تحقیق به بررسی جداگانه بعد سیاسی آن پرداخته میشود. بدین منظور با توجه به نظریات موجود، مفهوم توسعه سیاسی شاخصسازی میشود و به سوال ذیل پرداخته میشود: توسعه سیاسی چه جایگاهی در برنامههای پنجساله سوم، چهارم، پنجم و ششم داشته است؟ به منظور پاسخگویی به این پرسش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است و بندهای برنامههای توسعه به عنوان واحدهای زمینه انتخاب شدهاند. یافتههای مقاله حاکی از آن است که توسعه سیاسی در سه برنامه توسعه ج.ا.ا مورد توجه بودهاست. ولی میزان این توجه در هر یک از برنامههای سهگانه متفاوت است. این میزان توجه در برنامههای سوم، چهارم، پنجم و ششم نیز به ترتیب شامل 31 درصد، 50 درصد، 29 درصد و 43 درصد است. طبق آمار به دست آمده میزان توجه به توسعه سیاسی در برنامههای توسعه، حرکتی افزایشی داشته، با این استثنا که این توجه در برنامه پنجم و ششم نسبت به دو برنامه دیگر کاهش پیدا کرده است.
ملخص الجهاز:
بدین منظور با توجه به نظریات موجود، مفهوم توسعه سیاسی شاخص سازی می شود و به سوال ذیل پرداخته می شود: توسعه سیاسی چه جایگاهی در برنامه های پنج ساله سوم ، چهارم ، پنجم و ششم داشته است ؟ به منظور پاسخ گویی به این پرسش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است و بندهای برنامه های توسعه به عنوان واحدهای زمینه انتخاب شده اند.
در این پژوهش با توجه به تأکید ویژه سند چشم انداز بر توسعه سیاسی، به بررسی جایگاه توسعه سیاسی در برنامه های سوم ، چهارم ، پنجم و ششم توسعه ج .
از جمله مواردی که در این رابطه مورد بررسی قرار گرفته اند شامل ؛ میزان پرداختن به توسعه سیاسی در هر کدام از برنامه ها، میزان پرداختن به ابعاد مختلف توسعه سیاسی در هر کدام از برنامه ها و تفاوت ها و شباهت های بین برنامه های توسعه در رابطه با موضوع تحقیق است که نتایج آن به صورت ذیل ارائه می شود: میزان پرداختن به توسعه سیاسی در برنامه های سوم ، چهارم ، پنجم و ششم توسعه برنامه سوم توسعه از لحاظ ساختار و قالب ، از مجموعه "ماده "ها تشکیل شده است .
در برنامه چهارم توسعه نیز علاوه بر این که این دیدگاه ادامه پیدا میکند، از میزان توجه نسبت به اهمیت بعد دولت در توسعه سیاسی کاسته می شود و در مقابل به ابعاد دولت و مردم (شهروندان ) و جامعه مدنی افزوده می شود.
منتها در برنامه سوم و چهارم دیدگاه بر این است که ضمن توجه به نقش مردم و جامعه (شهروندان ) در توسعه سیاسی باید هم زمان بسترهای لازم برای وجود نهادهای مدنی را نیز فراهم کرد.
برنامه های توسعه از لحاظ توجه به ابعاد مختلف توسعه سیاسی (دولت ؛ جامعه و مردم و جامعه مدنی) نیز مورد مطالعه قرار گرفتند.