خلاصة:
یکی از مسائل مورد اختلاف معتزله و اشاعره مسأله دائمی یا منقطع بودن عذاب فاسقان در جهنم است. هر یک از این دو گروه استدلال های متعددی در اثبات دیدگاه خویش می آورند که دامنه آن به مباحث زبان شناسی قرآن کریم و واژه شناسی آن نیز کشیده شده است. اشاعره معتقدند که واژه خلود در قرآن به معنی اقامت و مکث طولانی است به گونه ای که در زمان آینده منقطع می گردد. در مقابل معتزله بر آنند که این واژه بر اقامت دائمی و ابدی دلالت می کند به گونه ای که هیچ گاه منقطع نمی گردد. در پژوهش حاضر اثبات گردیده که نظریه اشاعره در این مورد دچار کاستی و نقصان اساسی است و وضع حقیقی واژه خلود بر اقامت دائمی و ادبی دلالت می کند. زیرا که استشهادات عرفی و شعری اشاعره گونه ای از جملات کنائی هستند نه حقیقی و استعمال خلود در آیات قرآنی نیز حاکی از معنای اقامت ابدی و دائمی است نه منقطع.
One of the disputed issues between Mu'tazila and Ash'arites is the problem of the
permanence or impermanence of the punishment of the fasiq in Jahannam. Each of these
two groups present multiple arguments in favor of their own view and such discussions
have found their ways to the linguistics and the terminology of the Holy Qur'an. Whereas
Ash'arites believe that the Qur'anic word kholoud means a long residence and stay that ends
in the future, the Mu'tazilites believe that this term refers to permanent and eternal
residence that does not come to an end. In the present descriptive-analytical study, it was
demonstrated that the Ash'arites' relevant theory has deficiencies and the real state of the
Qur'anic word kholoud implies permanent residence because Ash'arites' customary and
poetic evidence are types of figurative sentences and the Qur'anic application of kholoud
also signifies permanent and eternal rather than temporary residence
ملخص الجهاز:
در پژوهش حاضز اثبات شده که نظریۀ اشاعره در این مورد دچار کاستی و نقصان اساسی است و وضع حقیقی واژٔە خلود بر اقامت دائمی و ابدی دلالت میکند؛ زیرا استشهادات عرفی و شعری اشاعره ، گونه ای از جملات کنایی هستند نه حقیقی، و استعمال خلود در آیات قرآنی نیز حاکی از معنای اقامت ابدی و دائمی است نه منقطع .
استشهادات زبانی اشاعره دسته ای از استدلال ها و شواهد اشاعره در اثبات معنای مکث طویل یا اقامت طولانی واژة خلود، برگرفته از محاورات عرفی و اشعار مردم عرب زبان میباشد که در آنها این واژه دلالت بر معنای ابدی یا دائمی نمیکند.
این گونه احادیث و مشابه آنها دلالت میکنند که معنای واژة خلود در آیات قرآنی دائمی و ابدی نیست ، بلکه به معنای مکث و اقامت طولانی میباشد که ممکن است در زمان آینده منقطع گردد.
(ابن کثیر، ١٤١٩، ج ٢: ٣٣٦)٢ به عبارت دیگر، این گونه احادیث معنای واژة خلود در آیات قرآنی را تبیین کرده و توضیح میدهند؛ زیرا خروج از آتش با معنای ابدی و دائمی بودن در آن سازگار نیست و صرفاً در صورتی معنی میدهد که مقصود از خلود، مکث و اقامت منقطع باشد.
به گونه ای که معتزله معنای این واژه در قرآن را اقامت دائمی و ابدی می دانند، ولی از نظر اشاعره معنای آن اقامت و مکث طولانی است که در زمان آینده منقطع میگردد.
(
, 
, 
)
