ملخص الجهاز:
"ذکر این مطلب برای دریافت واثبات اهمیت مقام ادبی او در شعر فارسی است که بدانسخن می‌سرود ولی چیزی نمی‌گفت و نمی‌نوشت،زیرااقبال که زبان انگلیسی و اردو را همواره در نیازمندیهایزندگانی روزمرۀ خود به کار می‌برد،تنها زبان فارسیدری را برای پاسخگویی به ندای ضمیر پاک خودبرگزیده بود و در بیان سخن خویش بدین زبان چنداننیرومند و موفق بود که گویی روح سخنورانی چون بیدلو غنی و غالب در پیکر اقبال مجالی جدید یافته و جلوه‌گرشده‌اند: دکتر محمد اقبال شاعر اردو زبان مسلمان پارسیگوو حقوقدان و فیلسوف و سیاست مآبی از اصلکشمیری مقیم پنجاب بود که در پایان نخستین ماه از بهارسال 1317 شمسی در شهر لاهور دیده از دیدار جهانگذران فرو بست و به عالم ابدیت پیوست و اینک درست بهپنجاه و سومین سال درگذشت او رسیده‌ایم.
پوشیده نماند که«مقاله اقبال»مجله«ارمغان»در&%07432FYKG074G% سال 1317،نخستین اثر فارسی نبود که در معرفی اینشاعر و فیلسوف جدید و معروف هندوستان نوشته شدهباشد،بلکه سالها پیش از آن،مرحوم سید محمد علیلاریجانی داعی الاسلام مقیم هندوستان و مؤلف معروففرهنگ نظام و استاد عالیمقام زبان فارسی در دانشگاهعثمانیه حیدرآباد-در همان موقعی که دکتر اقبال دعوتدانشگاه مزبور را برای ایراد خطابه‌هایی دربارۀ فرهنگ وتمدن اسلامی پذیرفته و به حیدرآباد مسافرت کرده بود-به عنوان شاهد و حاضر و ناظر بر جریان،رساله‌ای جامع بهزبان فارسی دربارۀ اقبال نوشت و برای استفادۀ شاگردانبخش فارسی دانشگاه در حیدرآباد به چاپ رسانید واحیانا نسخه‌هایی از آن هم به ایران و تهران فرستاد که درسال 1309 مرحوم حسین پرویز کتابفروش نسخه‌ای ازآن را به این جانب اهدا کرد."
(
, 
, 
)
