خلاصة:
در مطالعات قرآنپژوهی، بررسی ارتباط میان اختلاف قرائات قرآن و تحریف آن همواره یکی از مسائل بحثبرانگیز بوده و هست. آیةاللّٰه معرفت همچون برخی دیگر از اندیشمندان مسلمان با دفاع از تحریفناشدگی قرآن و با تاکید بر وجود تنها یک قرائت معتبر برای قرآن، دیگر قرائات نقلشده را نامعتبر و بیارتباط با مسئله تحریف قرآن میداند و در تفسیر اثری خود نیز بر این دیدگاه پایبند است. اما از سوی مخالفان این دیدگاه، سه اشکال اساسی بر این دیدگاه وارد شده است که عبارتاند از: 1ـ مستدل نبودن این دیدگاه، بر اساس ادله صحیح تاریخ قرائات و ادله قرآنی و روایی؛ 2ـ نادیده گرفتن تاثیر اختلاف قرائات معتبر در تحریف لفظی قرآن؛ 3ـ نادیده گرفتن تاثیر اختلاف قرائات معتبر در تحریف معنوی ناشی از تحریف لفظی قرآن. این مقاله سعی دارد تا در دو مرحله، از دیدگاه آیةاللّٰه معرفت در این مسئله دفاع کند: 1ـ اثبات برخوردار بودن آن از پشتوانه استدلالی مطلوب و روشمند بودن، با تکیه بر شواهد تاریخی، روایی و قرآنی؛ 2ـ تکمیل دیدگاه وی به منظور پاسخگویی به برخی اشکالها.
n Qur'anic Studies, Investigating the relationship between the
difference between the Qur'anic readings and its distortions has
always been and remains a controversial issue. Ayatollah Ma'rifat, like
some other Muslim scholars, defended the lack of distortions of the
Qur'an’s by emphasizing the existence of only one authentic reading
of the Qur'an, considering the other quoted recitations are invalid and
unrelated to the issue of distorting the Qur'an and in his interpretation
also has adhered to this view. But there are three main drawbacks of
opposition to this view: 1- this view is not documented, based on the
correct evidence of the history of the Qur'an and the Qur'anic and
narrative arguments; 2- Ignoring the effect of valid readings
differences in the verbal distortion of the Qur'an; 3- Ignoring the effect of
the difference of valid readings on the spiritual distortion resulting
from the verbal distortion of the Qur'an. This essay seeks to defend
Ayatollah Ma'rifat’s view on this issue in two stages: 1- Proving that it
is supported by good and methodical reasoning, relying on historical,
narrative and Qur'anic evidence; 2- Completing his point of view to
address some of the problems.
ملخص الجهاز:
از مجموع مطالب مذکور در دیدگاه قائلان به تأثیر اختلاف قرائات بر تحریف قرآن و نیز مطالب بالا، به دست میآید که سه اشکال عمده بر دیدگاه دوم وارد شده است: 1ـ سازگار نبودن این دیدگاه با تاریخ قرائات و ادله قرآنی و روایی، و بیدلیل بودن حصر قرائات به قرائت واحد یا همان قرائت عاصم به روایت حفص؛ 2ـ انکار وقوع تحریف لفظی در قرآن با توجه به وجود قرائات معتبر؛ 3ـ انکار وقوع تحریف معنوی ناشی از اختلاف لفظی قرائات؛ به این معنا که اصل در قرآن، حفظ معنای عبارات آن است و قطعا تحریف لفظی به گونهای که به تغییر معنا انجامد در قرآن رخ داده است، بنابراین قطعا تحریف در قرآن رخ داده است.
با این توضیح، مجموع ویژگیهای زیر را میتوان موجب برتری قرائت عاصم به روایت حفص بر دیگر قرائات شمرد: 1ـ اجتهاد شخصی در آن اعمال نشده است؛ 2ـ مورد توجه تمام عالمان و قاریان بزرگ و عامه مردم در عصرهای مختلف بوده است؛ 3ـ با مصحف مکتوب مخالفتی ندارد؛ 4ـ به لحاظ سندی به امیر مؤمنان( باز میگردد و تمام عالمان علم قرائت، سند این قرائت را صحیح و مقبول دانستهاند؛ 5 ـ مطابق با قرائت رایج در میان توده مسلمانان است.
عدم راهیابی تحریف به قرآن، به رغم وجوه اختلاف قرائات در میان قراء در مطلب پیش، به اشکال نخست اشکالکنندگان پاسخ داده شد و نتیجه گرفته شد که دیدگاه آیةاللٰه معرفت و دیگر بزرگان در مورد حفظ قرائت اصلی پیامبر( و حصر آن در یک قرائت، بر روش تاریخی استوار است و از پشتوانه قرآنی و روایی برخوردار است.