خلاصة:
قانون بازار اوراق بهادار در بند 5 ماده 1 برای نخستین بار به تبیین بازار خارج از بورس پرداخته و آن را
به بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن برر پا یر ه
مذاکره صورت می گیرد، تعریف کرده است؛ از این رو با توجه به تحولات قوانین و مقررات این حوزه،
از جمله: تصویب قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی، قانون برنامه پنجم توسعه
و... تغییرات بنیادینی در حوزه اجرایی حادث شرده و ایر ن برازار از مههرور ر ایر ج و مترداو خرود در
کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته فاصله گرفته است. شرکت فرابورس ایران براساس مجوز شورای عالی
در بازار سرمایه کشور تاسر یس شرده » بازار خارج از بورس « بورس و اوراق بهادار به مثابه تنها مصداق
است، اما ساختار متشکل و نظار یافته این شرکت و نحوه انجار معاملات آن، که تا حدودی شبیه برورس
اوراق بهادار است، عملا به فاصله گرفتن فرابورس از مههور بازار خارج از بورس انجامیده و این شررکت
را به بورسی سازمان یافته مبد کرده است. امری که منجر به محرومیت بازار سرمایه کشرور از مز ایر ای
بازار خارج از بورس شده و ایرادات قانونی عدیده ای بر آن وارد است؛ درحالی کره در حقروق آمریکرا ،
بازار خارج از بورس از جنبه های گوناگون نظیر: نحوه معراملات، معا فیر ت هرا ی مالیر اتی، کارمزدهرا و
واسطه های اجرای معاملات، کاملا متمایز از بورس اوراق بهادار است و بدین طریق شر یوه هرا ی متنرو
سرمایه گذاری را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می کند.
ملخص الجهاز:
شايد بتوان نخستين بارقه هاي توجه قانون گذار به بـازار خـارج از بـورس را در مـاده ٩٤ قـانون برنامه سوم توسعه جست وجو کرد که طي آن ، شوراي بورس ملزم به ايجـاد شـبکه رايانـه اي بـازار سرمايه ايران به منظور دادوستد الکترونيکي اوراق بهادار در سطح ملي شد، اما بـه جرئـت مـي تـوان قانون برنامه چهارم را نخستين متن قانوني قلمداد کرد که مفهوم بازارهاي خارج از بورس و معامله مبتني بر شيوه مذاکره را وارد ادبيات حقوقي کشور کرد.
بازار خارج از بورس در ايران قانون بازار اوراق بهادار بـا تعريـف بازارهـاي خـارج از بـورس در بنـد ٨ مـاده ١ ايـن بـازار را به صورت بازاري تعريف نموده است که در قالب شبکه ارتباط الکترونيک يا غيرالکترونيک بـوده و معاملات اوراق بهادار در آن بر پايه مذاکره صورت مـي گيـرد؛ بنـابراين تـا قبـل از شـکل گيـري رسمي «شرکت فرابورس ايران »، معاملات سهام در بازار خارج از بورس به طور غيررسمي از طريق شرکت هاي مختلف انجام مي شد (زنجيراني فراهاني، ١٣٨٦: ٦-٤).
بايد توجه داشت که بند ٤ ماده ١ اين دستورالعمل همچون بند ٨ ماده ١ قانون بازار اوراق بهادار تأکيد مي کند که معاملات بـازار خـارج از بـورس بايـد بـه روش مذاکره صورت بگيرد و به هيچ وجه از شيوه حراج که مخصـوص معـاملات بـورس اسـت اسـتفاده نکند؛ پس در قانون بازار اوراق بهادار و آيين نامه اجرايي آن ، تفاوت در شـيوه معـاملات بـورس و بازار خارج از بورس ، از مهم ترين وجوه افتراق ميان آن هاسـت ؛ وگرنـه هـر دو بـه صـورت تشـکل خودانتظام محسوب ميشوند و به مثابه نهادها و تشکل هاي تحت نظارت ، زير چتر نظـارتي سـازمان بورس و اوراق بهادار و شوراي عالي بورس فعاليت مي کنند.
(
, 
, 
)
