خلاصة:
هدف پژوهش حاضر بررسی ماهیت اصلی و سرشت واقعی مفهوم پیشرفت و توسعه در گفتمان انقلاب اسلامی بود تا از رهگذر آن، مختصات مفهومی پیشرفت در الگوی اسلامی- ایرانی معرفی شده تا ضمن اصلاح فرایند تکمیل و تعمیق الگوی موجود، تدابیر مورد نیاز برای حرکت به سمت افق تعیین شده الگو، واقعیتر و سازگارتر با ماهیت اصیل فرهنگی انقلاب اسلامی پیشبینی شود. بنابراین، مقاله حاضر در تلاش برای پاسخگویی به این سوال بود که چه نسبتی بین فرهنگ و انقلاب اسلامی بطور عام، و فرهنگ و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت بطور خاص برقرار بوده و ماهیت و سرشت واقعی مفهوم پیشرفت در الگوی اسلامی -ایرانی بر چه پایه‌ای استوار است؟. همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار بوده است که به تبع زیربنایی بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در گفتمان انقلاب اسلامی، ماهیت و سرشت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، فرهنگی است، بگونه‌ای که می‌توان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را الگویی برمبنای فرهنگ دانست. در این مطالعه که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد، الگوی روشی مناسب جهت مطالعه موضوع مقاله حاضر که در ذیل مطالعات اسلام سیاسی است، معرفی شد تا با الگوی روشی سازگار با این تحقیق، یعنی «تحلیل گفتمان» به مطالعه و بررسی موضوعات مورد نظر و تبیین و اثبات فرضیه مورد ادعا پرداخته شود. نتایج این پژوهش بر این نکته تاکید دارد که فرهنگ در گفتمان انقلاب اسلامی از اصالت و جایگاه زیربنایی برخوردار بوده و وجه امتیاز و نقطه‌‌ی قوت آن به شمار می‌‌آید، بگونه‌ای که لازم است در تعیین رویکرد الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و ترسیم مختصات هویتی آن، به جایگاه و اهمیت زیربنایی فرهنگ بیش از پیش توجه داشت و بدرستی آن را الگوی پیشرفت فرهنگ پایه معرفی کرد.
ملخص الجهاز:
همچنین پژوهش بر این فرضیه استوار بوده است که به تبع زیربنایی بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در گفتمان انقلاب اسلامی، ماهیت و سرشت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، فرهنگی است، بگونه‌ای که می‌توان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را الگویی برمبنای فرهنگ دانست.
در این نوشتار تلاش خواهد شد ماهیت اصلی و سرشت واقعی مفهوم پیشرفت و توسعه در گفتمان انقلاب اسلامی در قیاس با دو گفتمان لیبرالیسم و کمونیسم به عنوان گفتمان‌‌های برآمده از انقلاب‌‌های بزرگ فرانسه و روسیه تبیین گردد تا از رهگذر آن، مختصات مفهومی پیشرفت در الگوی اسلامی ایرانی بیش از پیش معرفی و شناسانده شود تا ضمن اصلاح فرایند تکمیل و تعمیق الگوی موجود، تدابیر مورد نیاز برای حرکت به سمت افق تعیین شده‌‌ی الگو، واقعیتر و سازگارتر با ماهیت اصیل فرهنگی انقلاب اسلامی پیشبینی و تدارک گردد.
پس از تبیین جایگاه پایه‌ای و زیربنایی فرهنگ در گفتمان اسلام سیاسی به عنوان گفتمان قدرت انقلاب اسلامی و معرفی ماهیت فرهنگی هسته‌‌ی مرکزی این گفتمان، به سرشت اصلی مفهوم پیشرفت در الگوی اسلامی- ایرانی خواهیم پرداخت و الگوی اسلامی -ایرانی پیشرفت را به عنوان الگوی «فرهنگ پایه» معرفی خواهیم کرد.
بنابراین، انقلاب اسلامی ایران با سرشتی کاملاً فرهنگی، گفتمان اسلام سیاسی را در عرصه‌ی بین‌المللی صورت‌بندی کرد، گفتمانی فرهنگ محور که با سقوط کمونیسم و جایگزین شدن آن در تقابل با لیبرالیسم، سطح منازعات جهانی را از درون پارادایمی به بین پارادایمی، و محوریت خصومت‌ها را از نظامی- اقتصادی به فرهنگی و از سخت افزاری به نرم افزاری تغییر داد.
(
, 
, 
)
