خلاصة:
پدیدهی کودکان کار ازجمله مسائل اجتماعی است که در چند سال اخیر موردتوجه عدهی زیادی از محققین و پژوهشگران قرارگرفته، این در حالی است که در بسیاری مواقع این تحقیقات با غفلت از دختران کار صورت پذیرفته است؛ در این پژوهش تلاش شده تا با استفاده از روش تحقیق کیفی و انجام مطالعات پدیدارشناسانه، تجربهی زیستهی دختران کار مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. بدین منظور با 23 دختر 6 تا 16 ساله که تجربهی زیستهی مشترک کار و زندگی در خیابان دارند، مصاحبههای عمیق کیفی شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، درک و توصیف دختران از کار درخیابان و فهم روایتهای آنها در چهار مضمون اصلی «ویژگیهای زمینهای و قومیتی»، «سنخشناسی فعالیتهای روزمره مبتنی بر جنسیت»، «حیطههای فضایی و مکانی کار» و «مهارتها و ترفندها» قابل مقولهبندی است. همچنین یافتههای پژوهش نشان میدهد، زمینهها و بسترهای کار دختران در خیابان، در چهار مقولهی «زندگی در خانوادههای از هم گسیخته»، «فرودستی و درماندگی»، «کار دختران بهمثابه حمایت از خانواده» و «استثمار مضاعف و کنترل شدید دختران کار» قابل مقولهبندی است.
ملخص الجهاز:
com@elighorbani٦٣ طرح مسأله در بررسي آسيب ها و مسائل اجتماعي در زندگي شهري، به ويژه در کشورهاي درحال توسعه ازجمله ايران ، پديده ي کودکان کار در خيابان ، به عنوان پديده اي اجتماعي موردتوجه قرار گرفته که در آن کودک عليرغم سن کم در خيابان به مشاغل سطح پايين اشتغال دارد (٢٠١٧ ,Mills ٢٠٠٧ ,Hosseini ;٢٠١٢ ,Ghaderi &Shahraki ) بنا بر تعريف سازمان ملل متحد اين دسته کودکان ، شامل پسران يا دختراني هستند که براي آن ها خيابان در گسترده ترين معناي کلمه تبديل به محل سکونت يا معيشت شده و به طور کامل تحت حمايت و سرپرستي بزرگ سالي قرار نگرفته اند (٢٠١٧ ,Cited in Mills ٢٠١٢ ,Oker).
کودکان کار نه تنها از اصليترين حقوق خود از جمله آموزش ، بهداشت و تغذيه مناسب محروم اند، بلکه حضور طولانيمدت در خيابان آن ها را در معرض آسيب هاي مختلفي اعم از جسمي، ذهني، رواني و اجتماعي قرار داده و موجب دوري آن ها از محيط هاي آموزشي و خانواده ميشود ( Imani ٨-٧ ;٢٠١٣ ,Nercissians &) که اين مسأله ميتواند سلامت جسماني و رواني، رشد شناختي، رفتاري و شخصيتي و همچنين فرايند زندگي اجتماعي آن ها را به مخاطره انداخته و در حقيقت فرايند جامعه پذيري اين کودکان را به چالش بکشاند.
» يافته هاي پژوهش نشان داد دختران کولي ايراني، با نقش جنسيتي متفاوتي در خانواده ي خود مواجه هستند که از آنان اعمال رفتار و مسئوليت هايي متفاوت با آنچه در فرهنگ غالب جامعه رايج است ، انتظار دارد و با توجه به روابط درون گروهي اين قوميت ، اين نقش ها توسط گروه هاي همسالان تقويت شده و بعضا موجب ميشود، دختران عليرغم ميل باطني مجبور به کار در خيابان شوند.