خلاصة:
مکان صرفا نقطهای خاص بر سطح زمین نیست، موقعیتی است که ارزشهای انسانی و تصاویر ذهنی در بستر آن شکل میگیرند. امروزه رشد میزان استفاده از فضای مجازی و انتقال کنشهای انسانی و تعاملات اجتماعی از جهان عینی به مجازی نمایانگر گسترش هرچه بیشتر گذران زمان افراد در جهان مجازی است. این پژوهش مقایسهای بین مکان عینی و مجازیاست و به دنبال آن است که قابلیت تبدیل شدن فضای مجازی به مکان و وجود حس مکان در آن را بررسی نماید. در این راستا پس از پرداختن به مفهوم مکان، پدیده فضای مجازی و امکان تبدیل آن به مکان مجازی بررسی شده و روند ادراک مکان و مطابقت آن با مکان مجازی مورد توجه قرار گرفته است ؛ پدیده حس مکان، سطوح آن و سپس امکان تجربه حس مکان و سطوح آن در جهان مجازی مطالعه شده و در نهایت پس از بررسی عوامل تشکیل دهنده حس مکان، به مقایسهای تطبیقی بین حس مکان عینی و مجازی پرداخته است. و نتیجه نهایی اینکه، گرچه فضای مجازی قابلیت تبدیل شدن به مکان را داراست، اما حس مکان به طور کامل در آن تجربه نخواهد شد.
Place is not essentially a specific point on the Earth, it is a position in which human values and mental images form. Nowadays, increasing usage of virtual space and transforming human actions and social interactions from real world to virtual one show the increase of time spent in cybernetic world. This study compares the concept of physical and virtual places. It also aims to investigate capability of the conversion of virtual space to virtual place and the possibility of existing sense of place in it. In this regard, after addressing the concepts of place, virtual space and the possibility of transforming cyberspace to cyberplace, perception of place and it’s compatibility with virtual place is reviewed. Succeeding, the phenomenon of sense of place, its levels and then the probability of experiencing them in virtual world is studied. Lastly, after perusal of sense of place components, the comparative comparison between real and virtual sense of place will be cited. Finally, it is concluded that although virtual spaces have the capability of becoming a place, the sense of place cannot be experienced completely in it.
ملخص الجهاز:
در این راستا پس از پرداختن به مفهـوم مکـان ، پدیده فضای مجازی و امکان تبدیل آن به مکان مجازی بررسی شده و روند ادراک مکان و مطابقت آن با مکان مجازی مورد توجه قرار گرفته است ؛ پدیده حس مکان ، سطوح آن و سپس امکان تجربه حس مکان و سطوح آن در جهان مجازی مطالعه شده و در نهایـت پس از بررسی عوامل تشکیل دهنده حس مکان ، به مقایسه ای تطبیقی بین حس مکان عینی * استادیار گروه معماری ، دانشکدة معماری و شهرسازی ، دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی ، تهران ، sharghi@srttu.
یکی از عوامل موثر در این ارتباطمفهوم حس تعلق به مکان یا همان حسی است که پس از ادراک و قضاوت نسبت به محیط در فرد ایجاد مـی شـود (٦٨ :٢٠٠٣ ,Jiven and Larkham).
از سویی با توجه بـه اسـتفاده در حـال افزایش کاربران از مکان های مجازی ، امکان داشتن حس تعلق به این نوع مکان در سـطوح مختلف و حد ادراک حسی فرد در آن بررسی می شود.
٥. حس تعلق به مکان عینی و مجازی نگاه علمی به پدیده حس مکان در حوزه های متفاوت مانند پدیدارشناسـی ، انسـان شناسـی ، روانشناسی محیطی ، معماری ، جامعه شناسی ، جغرافیا و برنامـه ریـزی شـهری باعـث تنـوع تعاریف برای این مفهوم شده است (٢٧٣ :٢٠٠٣ ,Hidalgo and Hemandez).
به عبارتی فرد پس از آگاهی از قرارگیری در مکان مجـازی ، تعلـق بـه مکـان ، دلبستگی به مکان و حتی یکی شدن به مکان را تجربه می نماید (نمودار ٢) اما ادراک حسی او بر اساس اطلاعات مجازی است که با همه حواس بنیادین بشر درگیر نیستند ( ,Falconer ٩٨٧ :٢٠١٧).