خلاصة:
قیام های مردمی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که از ژانویه 2011 ازکشور تونس آغاز شد، تابه حال باعث تغییر رژیم سیاسی در چند کشور عربی شده است. سوریه نیز به عنوان یکی از کشورهای منطقه درگیر این تحولات بوده است. اگرچه وجود مشکلات عدیده در حوزه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در شکل گیری بحران سوریه نقش داشته، اما مسلما آنچه موجب تشدید و تداوم بحران سوریه شده، مداخله بازیگران خارجی می باشد. از این رو بحران سوریه را نمی توان به طور کامل در راستای موج تحولات عربی منطقه ارزیابی نمود. امروزه با شکل گیری بحران در این کشور، بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای مختلفی در آن حضور یافته و هر یک بر اساس منافع خود، جهت گیری خاصی را اتخاذ نمودهاند. ایران و ترکیه از جمله بازیگران منطقه ای هستند که رویکرد فعالانه ای را در خصوص این تحولات در راستای منافعشان در پیش گرفتهاند. این مقاله به دنبال آن است که بر مبنای نظریه واقع گرایی که «منافع ملی» را چراغ راهنمای سیاست خارجی کشورها می داند به بررسی مواضع ایران و ترکیه که به ترتیب خواهان ابقا و سرنگونی نظام حاکم سوریه هستند بپردازد. پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای نظریه واقع گرایی مواضع و دیدگاه های این دو کشور را در بحران سوریه مورد بررسی تطبیقی قرار می دهد.
ملخص الجهاز:
بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه بر مبنای نظریه واقع گرایی دکتر محمدصادق کوشکی *١/ مصطفی رنجبرمحمدی **٢/ مریم گودرزی 3*** چکیده قیام های مردمی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقـا کـه از ژانویـه ٢٠١١ ازکشـور تـونس آغـاز شـد، تابه حال باعث تغییر رژیم سیاسی در چند کشور عربی شده است .
در این راستا پرسشی که مطرح میشود این است که ایـران و ترکیـه به عنوان مهمترین بازیگران منطقه ای چه رویکردهایی در قبال این بحران اتخاذ نمـوده انـد؟ در پاسخ به این پرسش میتوان استدلال کرد که با توجه بـه جایگـاه سـوریه در سیاسـت خـارجی ایران و ترکیه و منافعی که آن دو در منطقه خاورمیانه به خصوص سوریه دارند، و همچنـین بـا توجه به تفاوت های موجود در اهداف و رویکردهای سیاسـت خـارجی ایـن دو کشـور، آن هـا دو رویکرد متفاوت و متضادی را در قبال بحران سوریه اتخاذ نموده اند.
مقاله حاضر پـس از بررسـی اجمالی علل و زمینه های شکل گیری بحران سوریه به تشـریح مواضـع ایـران و ترکیـه در قبـال 148 تحولات عربی میپردازد و سپس مواضع و دیدگاه های این دو کشـور را بـه صـورت تطبیقـی در قبال بحران سوریه بر مبنای سیاست واقع گرایی مورد بررسی قرار میدهد.
بنابراین رفتار جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه در قالب رویکرد واقع گرایـی که بر مفهوم منافع ملی در سیاست خارجی تأکید بیشتری دارد، قابل تحلیل است .