خلاصة:
در نگرش انسانشناسانة مولوی، یکی از امیال اولیه و حیاتی انسان، میل خوردن است. مولوی با توجه به ساحت بیرونی انسان و با نگاه روانکاوانه، از یک طرف میل خوردن را نیاز اصلی و اساسی فیزیولوژیک انسان، زمینه سازِ ظهور امیال دیگر، و موجب رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه آدمی میداند که با چرخة حیات و سیر انسان به سوی کمال مطلوب خویش ارتباط دارد. از طرف دیگر با تّوجه به ساحت درونی انسان و با نگرش عارفانه خود، تمرکز و فرورفتگی در میل خوردن را حجاب راه حق و حقیقت، منشأ امراض جسمانی و روحانی و باعث تیرگی دل و درون انسان میشمارد. این مقاله، به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین نگرشهای معرفتی و روان شناختی مولوی دربارة میل خوردن میپردازد ؛ با این برآیند که انسانها، ضمن بهره مندی از انواع خوردنیها در حدّ اعتدال، نیازهای تنانی و جسمانی خود را فراهم آورند؛ و برای پرورش جنبة روحانی خویش، میل خوردن را تصعید ببخشند و در مجاری و کانالهای روحانی به کار گیرند تا به عقل، اندیشه و ایمان تبدیل شود و موجبات صعود آسمانی انسان را فراهم آورد.
ملخص الجهاز:
» (کارلسون، 1386: 324) بنابراین مولوی نیز در قرن سیزدهم میلادی، هم چون روان شناسان فیزیولوژیک، میل خوردن را اصلی ترین انگیزش فطری انسان میداند که باعث تعادل حیاتی و دوام و بقای جسم و جان آدمی میشود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} دلیل دیگر مولوی بر این مدعا که میل به نان و غذا، اصلی ترین نیاز فیزیولوژیک انسان میباشد؛ این است که ارضاء و اقناع میل خوردن، زمینة تجلی امیال دیگر انسان، هم چون میل به شهرت طلبی و آوازه جویی و ستایش دیگران از خویش و میل به جاه طلبی و قدرت خواهی را فراهم میکند؛ زیرا «آدمی همین که از نان سیر شد، آرزوی باد خواجگی در سر میکند که اصل ما چنین بوده است که ما چنین محترم بوده ایم، منصب طلب میکند و...
» (موکیلی، 1384: 29) بنابراین مولوی، میل خوردن را اصلی ترین نیاز فیزیولوژیک انسان میداند که امیال دیگر از پی آن بروز و ظهور میکنند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} جایگاه و مرتبة میل خوردن مولوی در نگرش هستی شناسانة خود، ضمن بهره گیری از آموزههای قرآنی و تعالیم اسلامی؛ و هم چنین بر اساس اصول و مبانی معرفتی خود، همة موجودات اعماز ؛ انسان، حیوان، جماد و نبات را دارای حلق و دهان میداند و معتقد است از آسمان گرفته تا زمین، هیچ موجودی نیست که برای جذب مادة غذایی، دهانی نداشته باشد؛ از این رو میل خوردن در نهاد همة موجودات به طور فطری وجود دارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بنابراین میل خوردن، اولین و مهمترین میل هر موجود زنده، خصوصاً انسان است که «بر دو اصل تعادل حیاتی و اصل لذت مبتنی است.