خلاصة:
با تأسیس دولت صفوی و به رسمیت دادن مذهب تشیع دوازده‌امامی – به عنوان تنها مذهب رسمی کشور – در سال 907 ه. ق. در ایران تحولی شگرف و رنسانس‌گونه به وجود آمد که در راستای به ثمر رسانیدن آن علما و وزرا و مبلغان مذهبی زیادی نقش داشتند. یکی از این افراد وزیر کارکشته و پیر این عصر ساری تقی (مقتول به سال 1055 ه.ق. در عصر شاه عباس دوم) بود که به عنوان اعتماد الدوله یا وزیر سه پادشاه در عصر صفوی خدمت می کرد.
مقاله حاضر نقد و بررسی بی‌طرفانه‌ایست از زندگانی سیاسی و اجتماعی این وزیر سیاست‌مدار صفوی که همواره زمینه ساز سخت گیری ها، اختلافات، تهدیدات و توطئه‌های دربار علیه سایر وزرا و دست اندرکاران دولتی بوده که نهایتاً به قتل او خاتمه پذیرفت.
With the rize of the Safavid power and establishment of Twelver Shiism as the only estate religion , Iran has experienced and withness a great religion changes like Renesance in Italy . To improve and widespred this change and demands , many learned , ministers and religious activists were involved such as Sari Taqi , the minister , killed in 1055 A.H. / 1645 A.D. ). He was the minister of three Safavid Kings . ( The present paper is a neutral and critical consideration about the political and social life of this minister who was responsiple for many death , strictness , disagreements , threats and intrigues in the court of these Safavids kings : Abbas I , Shah Safi and Abbas II ) which caused his death in the end).
ملخص الجهاز:
گروهي محل ارتکاب جرم را گنجه قراباغ و عده اي گيلان ذکر کرده اند ولي ربودن جواني زيبا و تجاوز به عنف به او در زمان وزارت ساري تقي در قراباغ صورت پذيرفته که به علت شکايت پدر به خدمت شاه عباس ، دستور اخته کردن و مجازات جرم به صورت زير بيان شده که : «وقتي شاه عباس به دنبال کاتب ميفرستد و او را به حضور ميطلبد، ساري تقي که دچار وحشت ميشود که مبادا شاه فرمان قتلش را صادر نمايد، تيغي برداشته و با دستهايش خود را اخته ميکند و با همان حال زار به حضور شاه رفته و به خاک ميافتد و ميگويد که : چون بدون سر نميتوانسته است به شاه خدمت کند خود را اخته کرده که بدين ترتيب مجازات شود، زيرا که يک اخته و خواجه هم ميتواند به شاه و مملکت خود خدمت کند و شاه عباس که از هوش و فراست و صداقت اين مرد کاتب خوشش آمده بود او را کاتب صدراعظم خود کرده و دستور ميدهد که در دربار 9 مشغول خدمت شود...
ويژگيهاي منفي ساري تقي و نقش او در نابودي امرا و مردان محبوب شاه صفي از ويژگيهاي منفي ساري تقي، تندمزاجي؛ فخر فروشي در مقابل افراد بخصوصي که به نظر او دشمن خاندان صفوي و او به حساب ميآمدند؛ تجمل پرستي؛ کينه توزي و به دنبال آن انتقام جوئي و فساد اخلاقي در بادي امر و برجاي ماندن اين فساد در ذهن و فکر اين وزير بود که پيوسته او را در ميان دشمنان خود شهره خاص و عام کرده درصدد بودند تا به طريقي از شر او خلاص گردند، چنانچه فلسفي مينويسد: «بطوري که چند تن از ايشان از بيم آزار او به هندوستان گريختند و دراين باره مثال هاي فراوان در تاريخ دوران وزارت او ديده 55 ميشود...
(
, 
, 
)
