ملخص الجهاز:
"در پایان این فصل،نکات ارزندهایزیر این عنوان ارائه شده است:«چهعواملی باعث انشعاب گروههای شیعهشد؟»(سؤال مذکور تنها اختصاص بهگروههای شیعه نمدارد،بلکه ازاساسیترین موضوعاتی است کههمواره ذهن بسیاری افراد را به خودمشغول داشته است،زیرا با نگاهی بهتاریخ اسلام،بخصوص تاریخ پیدایش وگسترش فرق اسلامی،خواننده در حالبهت و حیرت همواره با خود میگوید:«ظهور آن همه فرقههای گوناگونکه هر یک به راهی رفتند و موجبتحلیل قوای جامعه اسلامی،نیروهایانسانی و نیز موجب جدالها و حتیخونریزیهایی بسیار شدند،چه علتاساسیای داشته است؟مگر یک پیامبردر میان امت اسلامی پدید نیامد،و مگرجز یک کتاب در میان آنان باقیگذارد؟»نوشتههایی که پیرامون تاریخگورههای اسلامی تألیف یافته کمتر به این موضوع پرداختهاند.
در مبحث مذکور،زین عاملییکپارچگی امت اسلامی را از زمانخلیفه اول و وحدت و هماهنگی در تمامقلمرو اسلامی ترسیم کرده و سپس بهاوضاعب خلافت در زمان خلیفه سوم،وچگونگی دستیابی بنیامیه بر بنیانهایحکومت اسلامی و نیز انحراف از بسیاریاز اصول دین جدید و روش پیامبرپرداخته است تا ابراز دارد که با وقوعچنان حوادثی،نه فقط شیعه(آنچنانکه ثابت مصری مدعی شده)،بلکهتمامی امت اسلامی به اعتراض علیهبنیامیه به پا خاستند.
و احتمال میرودکه انگیزه دیگر این جهانگرد،مهمدانستن او تحریک بر قتل عثمان ونپذیرفتنش هیچ دلیل موجهی را برایتحریک آن گروه صحابه بر ضد خلیفۀمسلمین و سپس پافشاری آنان پس ازقتل خلیفه،بر این که علی(ع)بیعتمردم را بپذیرد،و نیز باید گفت کهطلحه و زبیر در پیشاپیش صحابه قرارداشتند»!(ص 152) 2-نویسنده به مناسبت مباحثمختلف کتاب،از عبدالله بن سبا و«سبائیه»نام برده و گر چه خود اشارهکرده است که برخی داستان ابنسبا راافسانه دانستهاند،اما قول وی کهمیگوید:«اینکه بعضی در وجود او(ابن سبا)تردید کرده و او را یک شخصخیالی معرفی کردهاند،بر اساساغراض شخصی است»."