گفتمان تعهّد در شعر شاهرودی مقالة

در این پژوهش کوشش شده است به شیوۀ توصیف و تحلیلِ محتوا، گفتمان تعهّد در شعر شاهرودی واکاوی شود. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد شاهرودی، به ویژه در دهۀ نخست شاعری‏، عمیقاً متأثّر از گفتمان متعهّد بوده است. از مشخّصه‏های متعهّدانه شعر شاهرودی می‏توان به ترسیم زندگی کارگران، دفاع از آن‏ها، برانگیختن ایشان برای مبارزه، مخالفت با استبداد، ترسیم چهرۀ مخوف استبداد، اشاعۀ امید به پیروزی نهایی برابر استبداد و ترویج مفهوم "صلح" اشاره کرد.

از مهم ترین این پژوهش ها می توان به این موارد اشاره کرد: ذکر نکته هایی درباره ادبیات متعهد و تأثیر گفتمان چپ بر ادبیات معاصر در کتاب «طلیعه تجدد در شعر فارسی» (کریمی حکاک، ١٣٨٩: ١٥-٤٤٠)؛ گفتاری درباره جنبش ادبیات متعهد قبل از انقلاب اسلامی در کتاب «سیاست نوشتار» (تلطف ، ١٣٩٤: ١٣٥-٢٠٤)؛ اشاره ای مفید در باب نقش حزب توده و نشریه های وابسته به آن در نقد شعر معاصر در کتاب «سیر نقد شعر در ایران » (غلامحسین زاده ، ١٣٨٠: ١٩٦-٢١٩)؛ چشم اندازی از تأثیر حزب توده بر شعر معاصر در کتاب «چشم انداز شعر معاصر فارسی» (زرقانی، ١٣٩١: ١٥٩-١٦٢)؛ گفتاری درباره اشعار سیاسی چپ دوره پهلوی دوم در کتاب «شعر سیاسی در دوره پهلوی دوم » (درستی، ١٣٨١: ١١٥-١٧٨) و ذکر مطالبی سودمند در زمینۀ نفوذ حزب توده و تأثیر آن بر شعر شاعرانی هم چون شاهرودی در کتاب «تاریخ تحلیلی شعر نو» (شمس لنگرودی، ١٣٧٧: ج ١و٢). برای نمونه ، در دوره ای که اسماعیل شاهرودی شعر می سراید، گفتمان چپ مسلط که به ویژه از راه نشریات و جلسات حزب توده تبدیل به شیوۀ نگرش عظیمی شد که مشخصه های خود را داشت و سبک دوره عمیقا متأثر از این دیدگاه شد. شاهرودی در همین سال ، باز هم تعهد خود را به گفتمان حزب با شعر «گلبانگ سحر» (همان : ١٠٠-١٠١) نشان می دهد و در آن ، اختلاف طبقاتی و رنج مردم کارگر را به تصویر می کشد اما در عین حال نوید پایان این نوع زندگی را هم می دهد.