خلاصة:
به منظور شناخت رفتاری رودخانه در زندگی انسانها به عنوان تامینکنندهی آب و همچنین ایجادکننده تخریب و خسارت، لازم است که تعیین پهنهی سیلگیر رودخانه با دقت زیادی انجام گیرد. هدف از پژوهش حاضر، مشخصنمودن پهنهی سیلگیر بخشی از رودخانهی شاپورخشت در بخش خشت و کمارج شهرستان کازرون، واقع در جنوب غربی استان فارس، حدفاصل روستای چروم تا روستای چیتی به طول 23 کیلومتر میباشد. در این تحقیق، از یکی از جدیدترین انواع عکسهای هوایی برای مشخصنمودن عوارض و محدودهی مورد مطالعه، استفاده شده است. از عکسهای Orthophoto منطقه (عکسهای هوایی هستند که پس از تصویربرداری، طی فرآیندی، انحرافهای حاصل در سیستم دوربین و انحرافهای حاصل از تغییرات ارتفاع در این عکسها را از بین میبرند و سپس با تلفیق مدل ارتفاعی رقومی (DEM) و تصاویر اصلاح شده هوایی با استفاده از نرمافـزارهای کامپیوتری، اقدام به تهیه آنها مینمایند) با دقت 1: 2000 و با تلفیق الحاقیهی HEC-GeoRAS در سامانهی اطلاعات جغرافیایی (ArcGIS) و نرمافزار HEC-RAS، اقدام به مدل-سازی سیلاب با دوره بازگشتهای 25، 50 و 100 ساله شده است. بدین منظور ابتدا الحاقیهی HEC-GeoRAS با بهرهگیری از عکسهای Orthophoto، مشخصات هندسی رودخانه برای 344 مقطع عرضی استخراج و پس از واسنجی مدل هیدرولیکی HEC-RAS، مدلسازی رودخانه به انجام رسید و همچنین پروفیل سطح آب برای دوره بازگشتهای 25، 50 و 100 برآورد و تخمین زده شد. سپس جهت تهیهی پهنهی سیلگیر مجددا از الحاقیهی HEC-GeoRAS استفاده گردید و نتایج، حاکی از آن بود که در این محدوده، تفاوت چشمگیری بین پهنههای سیلابی مورد مطالعه وجود نداشته و همچنین شرایط جریان رودخانه در این دوره بازگشتها موید آن بود که رودخانه، شرایط جریان زیر بحرانی را تجربه میکند.
In order to understand the course of a river in human life as water supplier which causes destruction and damage, it is necessary to determine the flood zone with great accuracy. The aim of the present study is determining the flood zone of Khesht river in Khesht and Komarej division in Kazeroon city, situated in south western of Fars with the length of 10 Km. In this research on of the newest type of aerial photos was used to determine the studied terrains and scope. the regional Orthophotos (aerial photos which reduce the diversions related to camera and change in altitude after photography and then they are made after combination with digital elevation model by means of special software) with an accuracy of 1:2000 have been modelled incorporation with HEC-GeoRas extension and HEC-RAS software with return period of 25, 50 ,100 years. In order to achieve this we used Orthophotos in HEC-GeoRas extension to extract (access) the geometric features for 202 cross sections and calibration of hydraulic HEC-RAS model. We estimated water profile in return period of 25, 50, 100 years. Also we used HEC-GeoRas extension to show the flood zone of river. The results showed that there were no significant differences in flood zones In addition river condition in the mentioned return periods was subcritical.
ملخص الجهاز:
برای تهیه ی نقشه ی پهنه بندی سیلاب ، روش های متفاوتی وجود دارد که یکی از جدیدترین روش های به کار گرفته شده در این زمینه ، تلفیق مدل های هیدرولیکی مانند HEC-RAS با سامانه های اطلاعات جغرافیایی )ArcGIS(، با بهره گیری از الحاقیه ی HEC-GeoRAS می باشد که این الحاقیه ، قادر است با پتانسیل بالایی، اطلاعات توپوگرافی مقاطع عرضی بازه ی رودخانه ی مورد مطالعه را از روی عکس های Orthophoto (عکس های هوایی هستند که پس از تصویر برداری، طی فرآیندی، انحراف های حاصل در سیستم دوربین و انحراف های حاصل از تغییرات ارتفاع در این عکس ها را از بین میبرند و سپس با تلفیق مدل ارتفاعی رقومی )DEM( و تصاویر اصلاح شده هوایی با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری، اقدام به تهیه آن ها مینمایند) استخراج نماید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١: نمایی از مقطع عرضی حاصل از نقشه برداری زمینی شکل ٢: نمایی از مقطع عرضی استخراج شده از عکس Orthophoto در تحقیق حاضر به منظور مشخص کردن بستر رودخانه ی شاپورخشت حدفاصل روستای چروم تا روستای چیتی به طول ٢٣ کیلومتر با استفاده از عکس هایی با دقت ١:٢٠٠٠ منطقه و نقشه ی رقومی -ارتفاعی زمین با دقت ١:١ با بهره گیری از الحاقیه ی HEC-GeoRAS، به منظور استخراج خصوصیات هندسی رودخانه با معرفی ٣٤٤ مقطع عرضی و مقادیر زبری مانینگ برای هر یک از مقاطع در بستر، سیلاب دشت های چپ و راست ، خصوصیات جریان و مشخصات هیدرولیکی در مدل HEC-RAS مشخصات جریان در دوره بازگشت های ٢٥، ٥٠ و ١٠٠ ساله محاسبه و سپس اطلاعات خروجی از مدل HEC-RAS به الحاقیه ی HEC-GeoRAS انتقال داده میشود تا پهنه ی سیل گیر در دوره بازگشت های محاسبه شده در مدل را تخمین و نمایش دهد.