تحلیل و اولویت‌بندی مناطق شهری بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی مورد نمونه: کلانشهر تبریز مقالة

ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ دﻫﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻧﯿﺎز ﺟﺪﯾﺪ در ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﮐﻼنﺷﻬﺮﻫﺎ، ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺎرﺑﺮد اﺻﻮل ﻓﮑﺮی ﻣﺎﺟﺮاﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮی زﻣﯿﻦ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺷﻬﺮی ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ. ﭘﯿﺶ از ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﺮوژه ﻋﻈﯿﻢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺎل( 1949)در ﺳﻄﺢ وﺳﯿﻌﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻣﺎ آﺛﺎر زﯾﺎنﺑﺎر ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﮐﻨﺘﺮل آﺛﺎر آن ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار در اواﺳﻂ دﻫﻪ( 1970 ) ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻧﻢ( Brbaraward ) اراﺋﻪ ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻮﯾﻦ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻔﻆ و ﺗﺪاوم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ را در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ، ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮﯾﺰ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﮕﯽ، ﭘﺎﯾﺪار و ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮدن آنﻫﺎ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ دادهﻫﺎﯾﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ، آﻣﺎر: ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ، ادارات، ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان، ﺷﻬﺮداری ﺗﺒﺮﯾﺰ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ، زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﮐﺎﻟﺒﺪی ﮔﺮدآوری ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی و ﺷﯿﻮه آن ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ-ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺧﺬ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻻزم از روش ﺗﺎﭘﺴﯿﺲ ﻓﺎزی و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﺑﺮای ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. روش FAHP ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ روش ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺿﻌﻒﻫﺎی آن ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪه و در ﻧﺘﯿﺠﻪ در ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﮐﯽ از اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ 2 و 4 ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ 0/47 و 0/46 اﻣﺘﯿﺎز در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻی ﭘﺎﯾﺪاری ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه، ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﻣﻨﻄﻘﻪ 10 و 7 ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ 0/30 و 0/32 اﻣﺘﯿﺎز در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﻗﺮار دارد. ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺒﻮدﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺘﻌﺪدی ازﺟﻤﻠﻪ: ﺳﺎﺧﺖ زﻣﯿﻦ، ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺪﻣﺎت و ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺷﻬﺮی، ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ روان، ﺿﻌﻒ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی، اﺟﺮا، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﮑﻤﺮواﯾﯽ ﺷﻬﺮی ﺧﻮب ﺷﻬﺮی دﺧﺎﻟﺖ دارد.

Space has been involved mind thinkers and scientists from post time until now in the civilization of main the world. Heidegger believes that “reality is spatial and cannot consider separately human and spatial”. Discussion starts form where that space and local of live sustainable must is goal of every development. Debates refer on the sustainable development roots to in 1950s. Frist serious and base was raised discussion in sustainable 1957 Stockholm conference on the environment protection. Before form 1970s Schumacher used sustainable to concept economic structures, renewable, resources, products and services. As for to is considered attractive in given the importance of sustainable development in the urban contemporary must not separate from development goals, debate sustainable is consideration an important dimension of development. Following have been the rapid changes by develop of the last century caused to seek rapid growth of urbanization disintegration hierarchy between urban and inter-urban that create in human communities broad inequalities, social, economic as well as environment damage. In this research is studied that Tabriz city from spatial structure and stability that much data gathered from filed survey, statistics, agencies, offices and the statistical center of Iran and……..In many aspects of analyzed environment, economic, social and physical. The results in this survey that to application fuzzy Topsis technique has been investigation in the area 6 and 3 respectively 0.49 and 0.45 preferences points higher levels sustainability of the criteria. The regional 10 and 8 have shown respectively to 0.19 and 0.23 at the in bottom these preferences. City analyzed show that situation perspective from view point stable and uneatable residential environment in the city regional too fault of northern city is one of the most important factors the difference. The next step there are steep and very steep in some of terrain in this city that is not suitable in human residential as well as congestion, crowded, noisy, congestion traffic, marginal, and worn textures are from factors of min this different in areas of the city and results this research .

1 محمدرضا پورمحمدی 2 میرستار صدرموسوی شهریور روستایی ٣ صمد مدادی ٤ * تحلیل و اولویت بندی مناطق شهری بر اساس شاخص های توسعه پایدار با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی مورد نمونه : کلانشهر تبریز تاریخ دریافت :١٣٩٥/١٢/٠١ تاریخ پذیرش : ١٣٩٦/٠٥/٠٣ چکیده توسعه پایدار بیش از یک دهه به عنوان یک نیاز جدید در سطح فعالیت عمومی شهرها و کلان شهرها، با هدف کاربرد اصول فکری ماجرایی کاربری زمین در برنامه ریزی شهری به وجود آمده است . سئوال اساسی اینجاست که آیا شهر تبریز به عنوان دومین قطب صنعتی و بزرگ ترین شهر شمال غرب از نقطه نظر معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی در جهت شهر پایدار و توسعه پایدار شهری حرکت میکند؛ همچنین آیا مناطق شهر با توجه به شاخص های مختلف همچون مسکن ، خدمات مختلف درمانی، آموزشی، دسترسی و.... به هر حال این تحقیق به منظور آزمون این فرضیه که توسعه شهر تبریز در راستای سنجه های توسعه پایدار است و از قابلیت های کالبد- فضایی جهت نیل به اهداف توسعه پایدار استفاده میکند و همچنین به منظور کسب نتایج مناسب و رسیدن به هدف تحقیق از شاخص ها و معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی ابعاد پایدار با کاربرد تاپسیس فازی و به کمک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای تجزیه وتحلیل آن انجام شده است . یافته ها و بحث تحلیل مناطق ١٠ گانه شهر تبریز، شاخص های به دست آمده در ابعاد مختلف کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی گروه بندی شدند که نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل روی داده ها انجام شده است .