خلاصة:
این مقاله ریشههای شکل گیری دولت پریبندال در ایران در دوره پهلوی دوم را تحلیل میکند. دولت پریبندال به مثابه یکی از مصادیق دولتهای فاسد، گونه ای از دولت است که در آن نخبگان قدرت و کارگزاران حکومت ، حقوقی مازاد بر حقوق خود را در سطح سیستم سیاسی مطالبه میکنند. مقاله حاضر بر این پرسش اصلی تمرکز میکند که «ریشههای شکل گیری دولت پریبندال در زمان پهلوی دوم چیست؟» فرضیه مقاله ریشههای شکل گیری چنین دولتی را در عوامل فرهنگی، سیاسی و اقتصادی میپندارد. نوع تحقیق کیفی و رویکرد مقاله توصیفی-تحلیلی و روش تحقیق مبتنی بر تحلیل اسنادی است. یافتهها حاکی است که شکل گیری دولت پریبندال در دوره پهلوی دوم واجد ریشههای متنوع فرهنگی شامل نظام ادراکات نخبگان و فرهنگ سیاسی آمریت–تابعیت مبتنی بر کلاینتالیسم (حامیپروری)، اجتماعی ناشی از بحران سرمایه اجتماعی( اعتماد)، سیاسی شامل بحران مشروعیت و نیز ریشه اقتصادی ناشی از رانتیریسم (دولت تحصیلدار یا دولت با درآمدهای نفتی) و دولت بزرگ بوده است.
ملخص الجهاز:
یافتهها حاکی است که شکل گیری دولت پریبندال در دوره پهلوی دوم واجد ریشههای متنوع فرهنگی شامل نظام ادراکات نخبگان و فرهنگ سیاسی آمریت–تابعیت مبتنی بر کلاینتالیسم (حامیپروری)، اجتماعی ناشی از بحران سرمایه اجتماعی (اعتماد)، سیاسی شامل بحران مشروعیت و نیز ریشه اقتصادی ناشی از رانتیریسم (دولت تحصیلدار یا دولت با درآمدهای نفتی) و دولت بزرگ بوده است.
برخی از آنها عبارتند از: 1-کتاب اقتصاد و امنیت (1393) به کوشش حسین دهباشی از جمله آثاری است که متضمن خاطرات شفاهی دکتر عالیخانی و روایت دست اولی از مشاهدات وی در باره فساد اقتصادی و وضعیت دولت و صنایع، ایجاد زیرساختهای صنعتی و تجاری، اصلاحات ارضی و نتایج آن، رابطه با نخست وزیران و شاه، گزارش ساواک مبنی بر اختلاس و فساد مالی در وزارت اقتصاد، لایحه کاپیتولاسیون و بسیاری از رویدادهای این دوره از تاریخ سیاسی ایران میباشد.
چنانکه پیشینه تحقیق نشان میدهد، در ایران پژوهشهای نسبتاً زیادی دربارۀ دوره پهلوی دوم در مورد نوع سیستم سیاسی و ویژگیهای آن و مسأله فساد ناشی از درآمدهای نفتی انجام شده است، اما پریبندالیسم ویژگیهای خاصی دارد که آن را از دیگر اشکال دولت متمایز ساخته است، که تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته است.
در این راستا یکی از ویژگیهای مهم دولت پریبندال نظام ادراک و ساخت ذهنی نخبگان قدرت است مبنی بر اینکه آنان برای قرارگرفتن در موقعیت قدرت و در نتیجه کسب امتیازات بیشتر محق هستند، و لذا میکوشند برای خود و حامیانشان منابع بیشتری بیاندوزند.